Прво Сирија, сега Иран? Русија не е во можност да им помогне на своите сојузници на Блискиот Исток и сè повеќе го губи влијанието во регион кој е стратешки витален за Москва. Какви опции има Путин?
Русија и Иран потпишаа стратешки договор во јануари во величествената Голема сала на Кремљ. Тоа беше сигнал до светот дека двете земји, изолирани од Западот, сега се приближуваат. Повеќе од кога било во нивната понова историја, објавува Дојче Веле.
Само пет месеци подоцна, по нападот на Израел врз Иран, Русија се чини дека не сака да му помогне на својот партнер. Точно, заедничкиот договор не предвидува никаква обврска за помош во случај на напад, но мулите во Иран сигурно очекувале повеќе од само топли зборови кога го испратија министерот за надворешни работи Абас Аракчи во Москва претходно оваа недела.
Претседателот Владимир Путин топло го пречека, разговараше со него околу еден час, го осуди израелскиот напад најостро и рече дека се прават напори да се помогне на иранскиот народ. Точно како – барем во јавниот дел од разговорот – остана нејасно.
Портпаролот на Путин претходно јасно стави до знаење дека политичката поддршка и понудите за медијација веќе се голема помош. Но, тоа сигурно не беше она на што Техеран се надеваше.
Путин во незгодна ситуација
Површно, Русија може да профитира од војна во регионот – колку повисоки се цените на нафтата, толку подобро за Москва. Сепак, ситуацијата за Путин не е толку едноставна. Тој очигледно не сака да се вклучи воено, но и поради сопствената војна во Украина. И не може и не сака да си дозволи директен конфликт со Израел околу Иран.
Политички, станува збор за неодамна воспоставените и сè уште кревки врски со Соединетите Американски Држави – Путин дефинитивно не сака да ги расипе односите со Доналд Трамп. Американскиот претседател дури неодамна почна повторно да го перцепира како рамноправен партнер. Со тоа, Путин проби барем дел од својата изолација во западниот свет и со тоа се приближи до својата цел: укинување на непријатните санкции.
Тој не е изолиран во остатокот од светот, а во некои земји што Путин ги смета за свој табор и кои сметаат на неговата поддршка, развојот на настаните веројатно сега се следи со неверица: дали Русија остава уште еден сојузник на цедило на Блискиот Исток?
Падот на Асад – удар за Русија
Кога славениците од редовите на сириската дијаспора го кренаа знамето на новата Сирија на балконот на величествената сириска амбасада во центарот на Москва, недалеку од Кремљ, минатата година, тоа беше последен доказ дека Русија го изгубила својот најважен партнер на Блискиот Исток. Тоа е, дека Путин не можел – или не сакал – да го спаси тогашниот сириски претседател, Башар ал-Асад.
Тој првично испрати неколку борбени авиони, но многу брзо го напушти својот сојузник на судбината. Асад избега во Москва со своето семејство и придружба. Русија очигледно сфати дека воената интервенција нема многу да промени. Падот на тој режим беше сериозен удар за руските амбиции на Блискиот Исток.
Фаза на ново влијание
Под режимот на Асад, Сирија стана централна точка на руската политика на Блискиот Исток. Пред десет години, Русија воено интервенираше во граѓанската војна и го одржа Асад на власт со борбени авиони и бомби.
Потоа Русија стекна воени бази во земјата, вклучувајќи го и стратешки важното пристаниште Тартус, што значи пристап до Медитеранот. Москва го врати своето старо влијание: стана – како во советско време – важен играч во сложената мрежа на моќ во регионот.
Исто така, се поврза со други држави од Блискиот Исток: се приклучи, на пример, на проширениот нафтен картел ОПЕК+. Ова значеше приближување до Саудиска Арабија – и дополнителни можности за влијание врз државите од Персискиот Залив.
Во сложена рамнотежа, Путин долго време одржуваше добри односи со Бенјамин Нетанјаху во Израел – со цел да се наметне како медијатор и неопходен експерт за Блискиот Исток.
Двајца „отфрлени“
Русија, исто така, сакаше блиски односи со Иран. Заедно се бореа против противниците на Асад во Сирија, а подоцна, кога Русија ја започна својата војна против Украина, се појави уште еден заеднички именител: како Техеран, Москва се соочи со сè построги западни санкции.
Размената трговија меѓу двајцата „отфрлени“ растеше. Русија стана најголемиот странски инвеститор во Иран. Во исто време, Иран испорачуваше беспилотни летала кои беа особено важни за Русија во првите месеци од војната, а подоцна и технолошка помош благодарение на која Русија сега може самата да произведува слични беспилотни летала.
Затоа стратешкиот договор на почетокот на годината изгледаше логичен. Иран и Русија го склучија и во очекување на новиот мандат на Доналд Трамп – никој не можеше да знае во тоа време колку сурово ќе ги таргетира двете земји.
Што прави Путин сега?
Што друго може да направи?
Сега сè е поинаку. Трамп му се обраќа на Путин и демонстрира сила кон Иран. Путин сега може повторно да се обиде да се наметне како посредник. Ако сака да го задржи режимот на мулите како своја лост на влијание во регионот, без да ги загрози односите со другите, а воедно и да го импресионира Трамп, тогаш посредништвото е негова единствена шанса.
Сепак, не е јасно дали неговата мрежа на контакти е сè уште доволно силна. Ако не успее, ќе мора да избере помеѓу својот стар сојузник Иран – и Трамповата Америка.
Засолниште во деловниот кварт?
Поранешниот сириски моќник Асад наводно е сè уште во Русија, заедно со неговите лојални поддржувачи. Неговото семејство наводно поседува скапи станови во стаклените кули на Московскиот град, луксузен деловен кварт во Москва.
Луксузен азил – на крајот, Русија не можеше да понуди повеќе од тоа на својот сириски сојузник. Ако иранскиот режим падне, Москва би можела да стане соодветно засолниште и за мулите.
