Киселоста на океанската и морската вода веќе го премина прагот над кој здравјето на планетата е во опасност, велат научниците по неочекуваното откритие.
Светските океани се во полоша состојба отколку што се сметаше претходно, велат научниците, предупредувајќи дека мерењата покажуваат дека „ни снемува време“ за заштита на морските екосистеми, објавува RTS.
Зголемувањето на киселоста на океаните, честопати наречено „злобниот близнак“ на климатската криза, се случува кога океанот брзо апсорбира јаглерод диоксид, кој потоа реагира со молекулите на водата, предизвикувајќи пад на pH вредноста на морската вода (што значи дека киселоста се зголемува).Таквата средина не е погодна за морскиот живот, што резултира со оштетување на коралните гребени и другите океански живеалишта, а во екстремни случаи, хитинозните школки на морските суштества можат да се распаднат.
Досега, научниците не сметаа дека киселоста на океаните ги достигна планетарните граници, т.е. ново ниво на ризик за планетата.
Планетарски граници
Планетарните граници се природни граници кои, кога ќе се преминат, можат да предизвикаат неповратни промени во екосистемите и климата, со непредвидливи последици за човечкото општество.
Ова се границите на клучните глобални системи, како што се климата, водата и разновидноста на дивиот свет, над кои нивната способност да одржуваат здрава планета е во опасност од колапс. Преминувањето на овие точки го зголемува ризикот од генерирање големи, нагли или неповратни промени во животната средина.
Шест од деветте веќе се преминати, предупредија научниците минатата година.
Но, нова студија од британската морска лабораторија Плимут (PML), Националната океанска и атмосферска администрација во Вашингтон и Институтот за морски ресурси на Државниот универзитет во Орегон откри дека „границата“ за киселоста на океаните е достигната пред околу пет години.
„Киселоста на океанот не е само еколошка криза – тоа е темпирана бомба за морските екосистеми и крајбрежните економии“, рече професорот Стив Видикомб од Плимутската морска лабораторија, кој е и копретседател на Глобалната мрежа за следење на киселоста на океаните.
Студијата се потпираше на нови и стари физички и хемиски мерења на примероци од глечери или други ледени покривки, во комбинација со напредни компјутерски модели и студии за морскиот живот, давајќи им на научниците сеопфатна проценка на изминатите 150 години.
До 2020 година, просечната состојба на океаните низ целиот свет веќе беше многу блиску до, а во некои региони дури и подалеку, планетарната граница за pH вредноста на океанската вода.
Колку подлабоко одеа во океанот, толку полоши беа наодите. На 200 метри под површината, 60 проценти од глобалните води ја надминаа „безбедната“ граница на киселост.
„Поголемиот дел од океанскиот живот не живее само на површината. Водата под површината е дом на многу повеќе различни видови растенија и животни. Бидејќи водата се менува толку многу на длабочина, влијанието на повисоката киселост на океанот може да биде многу полошо отколку што мислевме“, објаснува Хелен Финдлеј, професорка во Морската лабораторија во Плимут.
Според неа, ова имало огромни импликации за важните подводни екосистеми како што се тропските, па дури и длабокоморските корални гребени кои обезбедуваат основни живеалишта за многу видови и места за развој на нивните млади.
Како што нивото на pH вредност паѓа (т.е. киселоста се зголемува), видовите како што се морските корали, остригите, школките и ситните мекотели познати како риби-пеперутки мора да се борат да ги одржат своите школки, или заштитни структури, што доведува до покревки мекотели, побавен раст, намалена репродукција и намалени стапки на преживување.
Авторите нагласија дека намалувањето на емисиите на CO2 е единствениот начин да се реши проблемот со зголемената киселост на океанот на глобално ниво, но дека мерките за зачувување можат и треба да се фокусираат на регионите и видовите кои се најранливи.
Џеси Тарнер, директорка на Меѓународната алијанса за борба против киселоста на океаните, која не беше вклучена во студијата, рече дека извештајот јасно става до знаење дека ни истекува времето и дека она што го правиме – или не го правиме – сега ќе ја одреди нашата иднина.
„Се соочуваме со егзистенцијална закана додека се справуваме со суровата реалност дека многу погодни живеалишта за клучните видови веќе се изгубени. Јасно е дека владите повеќе не можат да си дозволат да го игнорираат зголемувањето на киселоста на океаните во нивните главни политички агенди“, рече Тарнер.
Третата Меѓународна конференција за океаните се одржува во Ница, под покровителство на ОН. По Њујорк и Лисабон, собирот посветен на зачувувањето на светските океани го ко-организираат Франција и Костарика, а домаќин е принцот Алберт од Монако.
