2025 година во Северна Македонија – помеѓу политички триумф, европска блокада и природни катастрофи

Топ Вести - Слушај сега

Годината 2025 за Северна Македонија ќе остане запаметена како период на силна политичка поларизација, продолжена европска блокада и сериозни еколошки предизвици, но и како година на значајни спортски и културни достигнувања.

- Advertisement -

Политичка сцена: Убедлива победа на ВМРО-ДПМНЕ

Највпечатливиот политички настан беа локалните избори одржани на 19 октомври и 2 ноември, осмите по ред од независноста. Владејачката ВМРО-ДПМНЕ со коалиција освои 54 општини вклучувајќи го и Град Скопје каде Орце Ѓорѓиевски го победи кандидатот на СДСМ Каја Шукова. Излезноста од 46,63% во првиот круг ја потврди политичката доминација на владата на премиерот Христијан Мицкоски.

Коалицијата ВРЕДИ, составена од албанските партии, се пласираше на второ место со девет градоначалнички позиции, додека Социјалдемократскиот сојуз на Македонија освои шест градоначалнички места. Овие избори се сметаа за важен тест на политичките сили пред претстојните парламентарни избори.

Европска интеграција: Застој и фрустрација

Европската перспектива на земјата остана блокирана поради неусвојувањето на уставните измени кои вклучуваат внесување на Бугарите во Уставот. Премиерот Николовски истакна дека земјата седумпати досега го сменила Уставот, двапати го сменила името, го сменила монетарниот систем и знамето, а сега има барање за осми пат да се менува Уставот, опишувајќи го процесот како „бескрајна приказна”.

Иако Северна Македонија е првата земја од регионот што доби средства од Планот за раст на ЕУ со 52 милиони евра за реформи и вкупна поддршка од околу 750 милиони евра, земјата останува закочена поради неусвојувањето на уставните измени. Европската инвестициска банка досега вложи 1,6 милијарди евра, но политичката одлука во Скопје изостанува.

Извештајот на Европската комисија за 2025 година беше особено критичен, со оценки дека земјата не отворила ниту едно поглавје од преговорите и дека постои изразен регрес во процесот на европска интеграција. Претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен испрати недвосмислена порака дека следниот и единствен чекор пред отворањето на преговорите се уставните измени за кои постои договор.

На позитивна страна, на Самитот ЕУ-Западен Балкан во Брисел во декември, Европската унија испрати силна порака за поддршка на регионот. Беа потпишани билатерални договори за „Зелени ленти” меѓу Македонија, Грција и Бугарија, што овозможува побрз проток на стоки и електронска размена на царински податоци.

Економија: Умерен раст и контролирана инфлација

Според Народната банка, економијата во 2025 година забележа раст од 3,5 проценти, додека просечната стапка на инфлација изнесуваше 3,9 проценти. Растот беше поддржан од домашната побарувачка, јавните инвестиции и извозот, иако под владините амбициозни цели за двојно зголемување на растот до 5% во периодот 2022-2026.

Моментумот на БДП беше најсилен во Хрватска и Македонија, и двете со 3,4 проценти на годишно ниво во вториот квартал. Инфлацијата останала релативно контролирана, главно поради цените на храната и енергијата. Народната банка очекуваше дека инфлацијата ќе се намали на 2,5 проценти во 2026 година и на два проценти на среден рок.

Дефицитот на тековната сметка се очекуваше да изнесува 4,2 процента од БДП, што претставува проширување на дефицитот во однос на претходната година. Кредитната активност забележа силен раст во првите девет месеци, што укажуваше на солидна кредитна поддршка за економската активност.

Еколошка катастрофа: Деструктивни пожари

Во летото 2025 година, Македонија уште еднаш се соочи со деструктивни шумски пожари што зафатија огромни зелени површини и ја ставија под огромен притисок националната заштитна инфраструктура. Најкатастрофален беше пожарот на планината Готен кој зафати неколку илјади хектари, особено букови и храстови комплекси во Малешевијата и беровската област.

Владата ја продолжи вонредната состојба за уште 30 дена и воведе целосна забрана за движење во шумите од 1 јули до 31 август 2025 година. Во периодот јули-август, дневно се регистрираа десетици пожари, со десетици активни пожари истовремено низ целата земја, од Прилеп до Македонски Брод, од Штип до Чучер Сандево.

Според процените, околу 90% од шумските пожари се предизвикани од човекот – било намерно или од невнимание. Зафатени беа најквалитетните букови и храстови комплекси, што претставува биолошко богатство од долгорочна национална вредност. Институциите најавија конкретна регулатива за брзо пошумување на изгорените површини и поостра контрола врз движење во шумските подрачја.

Спорт и култура: ЕМОФ 2025 – светло петно

Од 20 до 26 јули, Скопје и Куманово беа домаќини на Европскиот младински олимписки фестивал (ЕМОФ Скопје 2025), најголемиот спортски настан во историјата на државата. Со учество на повеќе од 4.000 млади спортисти од 48 европски земји, ЕМОФ ја претвори државата во пулсирачки центар на спортот, културата и младинската енергија.

Младите спортисти се натпреваруваа во 15 спортски дисциплини, меѓу кои атлетика, кошарка, одбојка, ракомет, пливање, џудо и баскет 3×3. Околу 900 млади волонтери беа вклучени во различни аспекти на фестивалот, стекнувајќи драгоцено искуство и станувајќи дел од најголемиот спортски настан во македонската историја.

Таеквондистката Милијана Релиќ беше прогласена за најуспешна спортистка за 2025 година и ја доби наградата „Златна Олимпија 2025″. На свеченоста учествуваа над 200 гости – спортисти, спортски работници, претставници на дипломатскиот кор и меѓународни организации. Наградата за животно дело и отиде кај Стојна Вангеловска, првата Македонка носител на олимписки медал.

Други значајни настани

Северна Македонија на 8 септември го одбележа Денот на независноста со специјална програма на ЕКСПО Осака 2025, каде реномираните оперски уметници Ана и Игор Дурловски, придружувани од камерниот оркестар „Ајга”, изведоа македонски народни песни во современи обработки.

Министерството за култура објави годишни конкурси за финансирање проекти од национален интерес во културата за 2025 година, со вкупно 2.888 евидентирани пријави од правни и физички лица, единици на локалната самоуправа, здруженија и други правни лица.

Заклучок

Годината 2025 за Северна Македонија беше контрадикторна. Политичката стабилност и јакнењето на владата на ВМРО-ДПМНЕ стоеја во остар контраст со продолжената европска блокада и еколошките кризи. Економијата покажа отпорност со умерен раст од 3,5%, но структурните предизвици остануваат. Спортските и културните достигнувања, особено успешната организација на ЕМОФ 2025, покажаа дека земјата може да блесне на меѓународната сцена кога има политичка волја и координација.

Клучното прашање за 2026 година останува дали Македонија ќе ги разреши политичките блокади околу уставните измени и конечно ќе го отвори првиот кластер на преговори со ЕУ, или ќе продолжи да чека на европската влез врата. Земјата е кандидат за членство во ЕУ од 2005 година – најдолго од сите досега чека на почеток на преговори.

Сашо ДЕНЕСОВСКИ