По дваесет години, Словенија повторно е домаќин на годишната сесија на Парламентарното собрание на НАТО, која се одржува во Љубљана четврти ден. Денес се одржува општата сесија на повеќе од 300 парламентарци од сите земји-членки. На собирот се обрати словенечкиот премиер Роберт Голоб, а преку видео врска се обрати и украинскиот претседател Володимир Зеленски.
Годишната сесија на Парламентарното собрание на НАТО се одржува во Љубљана четврти ден, а на неа присуствуваат речиси 300 парламентарци од сите земји-членки на алијансата. Сесијата во Љубљана се одржува само неколку месеци по значајниот самит на НАТО во Хаг, на кој лидерите на земјите-членки потврдија зголемување на трошоците за одбрана на пет проценти од БДП до 2023 година.
На собраните парламентарци на Северноатлантската алијанса им се обрати и словенечкиот премиер Роберт Голоб, кој нагласи дека НАТО е пред сè сојуз на вредности, што ја става важноста на демократската дебата во преден план во справувањето со безбедносните предизвици.
Тој, исто така, дел од својот говор го посвети на војната во Украина, која ја опиша како централен безбедносен предизвик на Алијансата, нагласувајќи дека на боиштата на Источниот фронт се води фундаментална промена во начинот на кој се води војната. Тој ја истакна употребата на беспилотни летала или беспилотни летала во војната како клучно прашање. „Како ефикасно да се одговори и, што е поважно, како економично да се одговори на предизвикот што го поставуваат евтините и масовно произведени беспилотни летала“, нагласи Голоб.
Според него, сегашните капацитети на НАТО се високотехнолошки, но ограничени по број, што значи дека ќе биде потребно „да се преиспита не само како се бориме, туку и како ја планираме одбраната, како ја финансираме војската и како ги распределуваме ресурсите“.
Тој нагласи дека Алијансата не може едноставно да се спореди со земја во војна, туку може да извлече клучни лекции од своите искуства. „Сфаќам дека не можеме целосно да ја реплицираме брзината и обемот на иновациите што се случуваат во Украина – на крајот на краиштата, земјата е во војна. Но, можеме – и треба – да ги искористиме максимално лекциите научени од ова искуство и да ги вклучиме во нашето планирање и трошење на одбраната“, нагласи словенечкиот премиер.
Парламентарно собрание на НАТО
Во своето обраќање, Голоб зборуваше и за актуелните случувања во Газа, каде што пред неколку дена беше усвоен договор меѓу Израел и Хамас, предложен од американскиот претседател Доналд Трамп.
„Кампањата на уништување што Израел ја започна по терористичкиот напад на Хамас на 7 октомври не беше само воено непропорционална, туку и морално погрешна. Го дестабилизираше целиот регион и предизвика неизвесност и за Европа. Затоа, искрено го поздравувам мировниот договор предводен од американскиот претседател Доналд Трамп“, рече тој. Тој ја нагласи важноста на решението со две држави, за кое рече дека е единствениот пат напред за обезбедување траен мир на Блискиот Исток.
НАТО се сврте против земјите од Западен Балкан, кои, според зборовите на премиерот, треба да бидат „интегрален дел од евроатлантската и европската интеграција“.
„Затоа, нашата главна грижа треба да биде одржувањето на мирот и стабилноста на теренот. Но, уште поважно е да се стремиме кон заедничката цел сите овие земји целосно да се приклучат на нашите редови што е можно поскоро“, продолжи тој, додавајќи дека и НАТО и ЕУ треба да бидат поактивни на Западен Балкан.
Премиерот, исто така, потсети на домашните одлуки и нагласи дека Народното собрание веќе усвои резолуција за постепено зголемување на трошоците за одбрана на 3 проценти од БДП до 2030 година. Ова, рече тој, го потврдува пристапот на „отпорно општество како целина“ кон прашањето на безбедноста.
Голоб го заврши своето обраќање со повик за одржување на единството на сојузниците: „Нашето единство е нашата најголема сила“.
Зеленски повикува на континуирани испораки на системи за воздушна одбрана
Украинскиот претседател Володимир Зеленски, исто така, се обрати на собирот преку видео врска, повикувајќи ги земјите-членки на НАТО да продолжат да снабдуваат системи за воздушна одбрана и ракети. Тој им се заблагодари на домаќинот на парламентарното собрание, Словенија, и на другите земји-членки за целата помош што ја обезбедија досега.
„За да ги прикријат своите успеси на терен, Русија започна нов бран воздушен терор против Украина, нашите градови и цивилната инфраструктура. Нивната главна цел е нашиот енергетски систем. Секој ден и секоја ноќ, руски ракети и беспилотни летала погодуваат електрани и дистрибутивни мрежи“, рече Зеленски.
Според него, рускиот претседател Владимир Путин се надева дека овие напади ќе го скршат украинскиот отпор пред претстојната зима. „Не смееме да го дозволиме ова. Затоа, ве повикувам да се залагате во вашите парламенти и влади за зајакнување на поддршката со системи за воздушна одбрана и ракети“, изјави украинскиот претседател пред околу 300 парламентарци од 32 земји-членки.
Зеленски на Парламентарното собрание на НАТО
Тој додаде дека во последните денови двапати разговарал со американскиот претседател Доналд Трамп за ова, со кого разговарал и за новата иницијатива на НАТО, наречена PURL, преку која Канада и европските членки на алијансата го финансираат снабдувањето со американско оружје за Киев.
Тој им се заблагодари на сите земји што се приклучија на оваа иницијатива, вклучително и на Словенија, која донесе одлука да го стори тоа на крајот на септември. Тој нагласи дека Словенија ја поддржува Украина од почетокот на руската агресија и дека Киев го цени тоа.
Тој, исто така, ги повика учесниците на Парламентарното собрание и нивните земји да престанат да купуваат руска нафта, истакнувајќи ја Унгарија. „За Путин, секоја милијарда е важна. Не можете да бидете дел од слободниот свет, а во исто време да ги финансирате оние што сакаат да го уништат“, нагласи тој.
Тој, исто така, се залагаше за заострување на санкциите против Русија, бидејќи тие ја ограничуваат руската воена машинерија. Треба да се изврши притисок и врз оние кои продолжуваат да ја снабдуваат Москва со компоненти за беспилотни летала и ракети, рече тој, нагласувајќи дека покрај Кина и Тајван, Русија добива компоненти и од европски и други земји.
Руте: Живееме во опасен свет каде што заканите веќе не се нешто далечно
Генералниот секретар на НАТО, Марк Руте, исто така, денес е во Љубљана, во посета на Словенија за прв пат откако ја презеде функцијата лидер на алијансата минатата година. Во своето обраќање пред парламентарците, тој нагласи дека НАТО донел историски одлуки на јунскиот самит во Хаг, со кои „го направивме НАТО посилен, пофер, а исто така и посмртоносен“, бидејќи Русија, Кина, Северна Кореја и Иран работат заедно за преобликување на светскиот поредок.
„Русија сега посветува дури 40 проценти од својот буџет на воената економија. Само оваа година се очекува да произведе 1.500 тенкови, 3.000 оклопни возила и повеќе од сто ракети „Искандер“. Кина, исто така, брзо ги проширува своите воени капацитети, вклучително и својот нуклеарен арсенал. НАТО одговори решително. Земјите-членки се обврзаа да трошат пет проценти од БДП за одбрана, како во основните воени трошоци, така и во пошироките инвестиции во безбедноста. Европските сојузници и Канада сега се на добар пат да ги стигнат САД во трошоците за одбрана. Кога сите ние придонесуваме со својот фер дел, ние сме побезбедни“, нагласи Руте.
Марк Руте
Руте посвети голем дел од својот говор на војната во Украина, која трае повеќе од три и пол години. Според него, НАТО на самитот во Хаг ја потврди континуираната поддршка на алијансата за Украина, за да може сè уште да се брани од Русија и дека ќе биде во посилна позиција во идните мировни преговори, а исто така ќе биде пристојна во одвраќањето на руската агресија во иднина.
„Кога станува збор за зголемување на инвестициите во одбраната, производството и поддршката за Украина, сметам на вас – пратеници – да разговарате за ова во вашите земји и да ги охрабрите вашите влади да се придржуваат до своите обврски. Вие играте клучна улога во обезбедувањето на безбедноста на милијарда луѓе во НАТО. Живееме во опасен свет каде што заканите веќе не се нешто далечно“, нагласи генералниот секретар на Северноатлантската алијанса.
Тој истакна дека новата генерација руски ракети може да стигне до европските престолнини за само неколку минути, и дека руските беспилотни летала, саботажите на подморската инфраструктура и сајбер нападите исто така имаат одлучувачко влијание врз безбедноста на стариот континент. Во врска со неодамнешните провокации од наводно руски беспилотни летала, кои привремено затворија некои европски аеродроми, Марк Руте рече дека НАТО реагирал брзо и ефикасно, но дека ќе мора да направи многу повеќе во иднина.
„Иако Русија не е толку силна како што се претставува, таа останува исклучително опасна“
„Не смееме да ја потцениме заканата што ја претставува Русија. Но, не смееме ниту да ја прецениме. И покрај нејзините грандиозни зборови, Москва не успеа да ги постигне своите цели. И тоа по ужасна цена – повеќе од еден милион Руси се убиени или сериозно повредени на боиштата на Украина. Во 2022 година, Русија веруваше дека може да ја собори Украина за неколку дена. Денес, во четвртата година од бруталната војна, таа има тешкотии да постигне напредок“, оцени Руте.
Тој нагласи дека „иако Русија не е толку силна како што се претставува, таа останува исклучително опасна“, поради што е од суштинско значење НАТО да остане подготвена. Според него, Русија води тајна кампања против сојузничките земји и се обидува да ја поткопа поддршката на НАТО за Украина. Токму затоа Алијансата ќе инвестира повеќе во заштитата на критичната инфраструктура, одбраната на мрежите, зајакнувањето на отпорноста и цивилната подготвеност, како дел од обврските преземени на Самитот во Хаг.
„Нашите војски и нашите општества се заедно во ова. Продолжуваме решително да работиме заедно во рамките на НАТО за да ја одржиме безбедноста на нашите милијарда луѓе“, заклучи генералниот секретар на Алијансата. Во својот говор, Руте, исто така, ги поздрави прогласувањето на прекин на огнот меѓу Израел и Хамас и денешното ослободување на израелските заложници од Газа.
