Битола – Основниот суд во Битола донесе одлука која предизвика бурни реакции и постави сериозни прашања за функционирањето на правосудниот систем во земјата. Наместо барањето на Основното јавно обвинителство (ОЈО) за определување притвор за двајца осомничени во предметот за злоупотреби со јавни набавки во РЕК Битола, судот определи куќен притвор.
Контроверзна одлука со политички призвук
Главниот осомничен во случајот е бизнисменот Борче Маркоски, почесен конзул на Белорусија, чиешто име не е непознато во јавноста кога станува збор за противречни бизнис-операции. ОЈО Битола веднаш најави жалба на одлуката, наведувајќи ја опасноста од бегство на осомничените, особено имајќи предвид дека (Борче Марковски) едниот од нив поседува значителен имот во странство.
Оваа одлука го постави прашањето: дали правосудството функционира независно или е под влијание на политички и бизнис-фактори?
Разочарување од владините најави
Премиерот Мицкоски неодамна ветуваше решителна борба против организираниот криминал, особено во контекст на случаите поврзани со РЕК Битола. Меѓутоа, судската одлука го демантира енергичниот тон на политичките најави. Зборовите останаа само зборови – конкретни дела нема.
Јавноста оправдано се прашува: дали навистина постои политичка волја за борба против корупцијата и злоупотребите, или се работи за популистички наративи наменети за јавноста?
Основен суд Битола – епицентар на контроверзни одлуки
Основниот суд во Битола во последните месеци станува синоним за судски одлуки кои предизвикуваат прашања за нивната објективност. Се зголемуваат гласовите дека судските пресуди не се носат врз основа на правни принципи, туку врз основа на политички и бизнис-влијанија.
Народната поговорка “Дајте ново дете” добива ново значење – се чини дека во подземјето на моќта тече борба за контрола над профитабилен бизнис како што е “Топлина”, а правосудството станува алатка во оваа битка.
Процедурални недоследности
Клучно прашање што останува без одговор е: зошто предмет од ваков калибар, со обвиненија за злосторничко здружување, го работат ОЈО Битола и Основниот суд Битола, а не Кривичниот суд во Скопје, како што налагаат сериозноста и сложеноста на обвиненијата?
Ова отвора простор за сомнежи дека постојат механизми за “насочување” на предметите кон определени судови, каде што исходот може полесно да се контролира.
Системска криза или инцидент?
Случајот “РЕК Битола” не е изолиран инцидент. Тој е симптом на подлабока системска криза во македонското правосудство, каде:
- Политичкото влијание не е ефикасно ограничено со институционални механизми
- Економската моќ на поединци им овозможува да го заобиколат правниот систем
- Јавната доверба во институциите е на историски дно
- Владеењето на правото станува селективно и зависи од позициите и врските
Кој е победник?
“Гората се тресеше, глушецот се роди” – македонската варијанта на познатата поговорка перфектно ја опишува ситуацијата. Големите најави, динамични истраги и јавни обвиненија резултираа со куќен притвор – мерка која практично не претставува реална санкција за луѓе со ресурси и влијание.
Победник во оваа приказна не е правдата, туку системот на врски и влијанија кој продолжува да функционира паралелно со формалните институции. Се додека овој паралелен систем постои, граѓаните ќе продолжат да бидат сведоци на “борби против корупцијата” кои завршуваат со симболични мерки и нулта одговорност.
Прашањето е: колку долго општеството ќе толерира ваква пракса?
Обвинителството најави жалба. Јавноста чека одговори. Правдата чека своја шанса.
Сашо Денесовски
