Администрацијата на Доналд Трамп предизвика бура во научната и медицинската заедница откако поранешниот американски претседател изјави дека популарниот лек Тиленол може да биде поврзан со аутизам, и покрај недостатокот на цврсти научни докази.
За време на говорот од Белата куќа, Трамп рече:
„Земањето Тиленол не е добро. Ќе ви кажам ова – не е добро.“
Изјавата доаѓа во време кога Администрацијата за храна и лекови на САД (FDA) планира да воведе предупредувања за лекови што содржат парацетамол (ацетаминофен), главната состојка во Тиленол, што би се однесувало особено на бремени жени во рана бременост.
Спротивно на препораките на водечките медицински здруженија
Американскиот колеџ на акушери и гинеколози (ACOG) и други професионални организации продолжуваат да нагласуваат дека Тиленолот е безбеден за употреба за време на бременост, освен во случај на висока температура. Сепак, новата изјава од администрацијата оди чекор понатаму – објавено е дека сите лекари во САД ќе добијат писмо со кое се ограничува неговата употреба.
Леуковорин како третман за аутизам?
Во истиот говор, Трамп го промовираше и лекот леуковорин – кој се користи кај пациенти со рак – како потенцијален третман за аутизам. Иако раните студии покажаа одреден напредок кај децата, сè уште нема доволно докази за широка употреба, предупредуваат научниците.
Лекарите и научниците предупредуваат: „Опасна порака“
Експертите изразуваат загриженост дека овие пораки би можеле:
Да ги натераат бремените жени да го избегнуваат Тиленол дури и кога е потребен
Да ги принудат родителите да им даваат леуковорин на своите деца без медицински надзор
„Ова не е наука, ова е политика. Овој пристап може да ја поткопа довербата во јавното здравје“, рече Колин Килик од Мрежата за самозастапување за аутизам.
Д-р Тереза Мискимен Ривера од Американската психијатриска асоцијација предупредува:
„Овие најави се прерани и опасни – и за физичкото и за менталното здравје.“
Трамп: „Тоа е она што го чувствувам“
Претседателот призна дека нема доволно истражувања, но сепак силно ги повика бремените жени да го избегнуваат Тиленол, додавајќи:
„Не земајте Тиленол! Ќе ви биде малку непријатно, но подобро е да не го земате!“
Тој дури го наведе и примерот на Куба, велејќи дека „нема пари за Тиленол – и речиси и да нема аутизам“.
ФДА: Врската не е потврдена, но да бидеме внимателни
Во официјално соопштение, ФДА нагласи дека нема докази за причинско-последична врска помеѓу Тиленол и аутизам, но дека препорачува минимизирање на неговата употреба за време на бременоста, како мерка на претпазливост.
Што вели истражувањето?
Најголемата студија досега, спроведена во Шведска во 2024 година на 2,5 милиони деца, не пронајде никаква врска
Сепак, друга мета-анализа од август 2025 година сугерира можна врска, но предупредува дека се потребни повеќе истражувања
Леуковорин: Потенцијална надеж, но со претпазливост
ФДА потврди дека разгледува нова ознака за леуковорин, кој потенцијално би можел да се користи кај аутизам со одреден генетски профил. Сепак, GSK, кој претходно го имаше патентот, нагласува дека истражувањето е сè уште во рана фаза.
Заклучок: Науката не смее да се политизира
Многу експерти истакнуваат дека ваквите изјави, без научна основа, можат:
да предизвикаат конфузија и страв кај бремени жени
да доведат до неоправдани терапии кај децата
да ја поткопаат довербата во јавното здравство
Трамп и Роберт Ф. Кенеди Џуниор, кој моментално раководи со Министерството за здравство и човечки услуги на САД, исто така најавија истрага за причините за аутизам. Сепак, повеќето експерти веруваат дека пет месеци не се доволни за да се добијат сигурни резултати, со оглед на сложеноста на нарушувањето.
