Нарачана анкета наместо сериозно истражување
На еден месец пред локалните избори во Македонија, она што ИПИС го презентира како “истражување на јавното мислење” повеќе личи на нарачана ПР анкета наменета за градење партиски рејтинг. Резултатите што покажуваат доминација на ВМРО-ДПМНЕ со 42,6% се само врвот на ледениот брег од манипулации и методолошки грешки.
Спорните резултати
Според анкетата реализирана за потребите на МРТ, на прашањето која партија ќе победи на претстојните локални избори:
- ВМРО-ДПМНЕ: 42,6%
- Неопределени/не знаат: 25,3%?!
- СДСМ: 7,9%
- Левица: 7,8%
- Независни листи: 3,8%
- ЗНАМ: 3,7%
- Не сакале да кажат: 5,8%
- За ниедна партија: 2,0%
- Друга опција: 1,0%
Критиките кон методологијата
Анализата на резултатите укажува на неколку проблематични аспекти:
1. Изедначување на СДСМ и Левица
Фактот што Левица се појавува со речиси идентичен рејтинг со СДСМ (7,8% наспроти 7,9%) предизвикува сомнежи кај политичките аналитичари. Овој резултат се смета за нереален со оглед на тековната политичка динамика.
2. Преценување на ЗНАМ
Партијата ЗНАМ се појавува со 3,7%, што според критичарите не ја одразува реалната поддршка на оваа политичка опција која е во видлив опаѓачки тренд.
3. Исклучување на етничките партии – најголемата грешка
Најсериозната критика се однесува на фактот што анкетата воопшто не ги опфаќа партиите од албанскиот, турскиот и ромскиот блок. Оваа несериозност е особено видлива со оглед на тоа што:
- Албанските партии (ДУИ, АА, Алтернатива.ВЛЕН) се клучни актери во повеќе општини
- Турските партии имаат силна поддршка во одредени региони
- Ромските партии традиционално учествуваат со свои кандидати
На локалните избори овие заедници не само што учествуваат, туку во многу општини се одлучувачки фактор за победата. Нивното исклучување од анкетата ја прави истата не само непотполна, туку и бесмислена за реална проценка на изборните шанси.
Прашањето за независноста
Критичарите тврдат дека ИПИС, кој се смета за блиски до ВМРО-ДПМНЕ, може да има интерес од зголемување на рејтингот на оваа партија. Ваквите обвинувања ја доведуваат во прашање веродостојноста на резултатите.
Методолошки недостатоци – кршење на основните стандарди
Анализата укажува на фундаментални проблеми кои ја дискредитираат анкетата:
- Селективен пристап во избирањето на испитаниците
- Драстично непотполно покривање на политичкиот спектар – исклучени се цели етнички блокови
- Недоследност во претставувањето на реалната политичка сцена
- Отсуство на транспарентност во методологијата
- Игнорирање на мултиетничкиот карактер на македонското општество
Фактот што се прават анкети за локални избори без да се опфатат албанските, турските и ромските партии е еквивалентен на мерење температура без термометар – резултатот е бесмислен.
Импликации за јавното мислење
Ваквите анкети, особено кога се емитуваат преку јавниот сервис, можат значително да влијаат на јавното мислење и изборното однесување. Нивната сомнителна методoлогија ја загрозува довербата во институциите за мерење на јавното мислење.
Заклучок
—————————————————————————————————————————————————————————————————–
Анкетата на ИПИС наместо да даде реална слика за изборните преференции, повеќе личи на партиски инструмент за градење рејтинг. Најголемиот скандал е целосното игнорирање на етничките партии кои во многу општини се кључни за изборниот исход. Како може сериозно да се зборува за локални избори во мултиетничка држава кога се исклучуваат албанските, турските и ромските политички опции?
Покрај тоа, сомнителните резултати за Левица и ЗНАМ, како и блискоста со ВМРО-ДПМНЕ ја прават оваа анкета далеку од стандардите на професионално истражување на јавното мислење.
За објективна слика пред локалните избори, неопходни се анкети кои ќе ги почитуваат основните принципи на репрезентативност, транспарентност и методолошка стриктност, а пред сè – ќе го признаваат мултиетничкиот карактер на македонското општество.
Сашо Денесовски
