Иран има капацитет повторно да започне со збогатување на ураниум за потенцијална атомска бомба, а во „прашање се месеци“, изјави шефот на нуклеарната агенција на ОН, Рафаел Гроси, објави Би-Би-Си.
Директорот на Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ) рече дека американските воздушни напади врз 3 ирански локации минатиот викенд предизвикале сериозна, но не целосна штета, спротивно на тврдењето на Доналд Трамп дека иранските нуклеарни капацитети биле „целосно уништени“.
– Да бидам искрен, не може да се тврди дека сè исчезнало и дека таму нема ништо – изјави Гроси во саботата.
Израел на 13 јуни нападна нуклеарни и воени објекти во Иран, тврдејќи дека Техеран е блиску до изработка на нуклеарно оружје. Подоцна, САД се приклучија на нападите и бомбардираа 3 ирански нуклеарни постројки: Фордо, Натанз и Исфахан.
Оттогаш, вистинскиот обем на штетата остана нејасен.
Во саботата, Гроси изјави дека Иран би можел „за неколку месеци… да пушти неколку каскади центрифуги да се вртат и да произведуваат збогатен ураниум“. Тој додаде дека Иран и натаму располага со „индустриски и технолошки капацитети… така што ако сака, може повторно да започне со тоа“.
МААЕ не е првата институција што укажува дека иранскиот нуклеарен капацитет може да продолжи – претходно оваа недела, разузнавачка проценка на Пентагон покажала дека американските напади само го забавиле нуклеарниот програм за неколку месеци.
Трамп бесно одговори тврдејќи дека иранските нуклеарни локации биле „целосно уништени“, обвинувајќи ги медиумите за „обид да се омаловажи една од најуспешните воени операции во историјата“.
Засега, Иран и Израел се согласија на примирје.
Но, Трамп изјави дека „би размислил апсолутно да го нападне Иран повторно, доколку разузнавањето покаже дека Иран повторно збогатува ураниум на загрижувачко ниво“.
Од своја страна, Иран испраќа контрадикторни пораки за степенот на предизвиканата штета.
Во говор во четвртокот, иранскиот врховен лидер ајатолах Али Хамнеи рече дека нападите не постигнале ништо значајно. Но, министерот за надворешни работи, Абас Аракчи, призна дека е причинета „прекумерна и сериозна“ штета.
Односите на Иран со МААЕ, веќе напнати, дополнително се влошија во средата, кога иранскиот парламент предложи суспензија на соработката со агенцијата, обвинувајќи ја дека застанала на страната на Израел и на САД.
Двете земји го нападнаа Иран откако минатиот месец ОН утврдија дека Иран е во прекршување на своите обврски за неширење на нуклеарно оружје – за првпат по 20 години.
Иран тврди дека неговата нуклеарна програма е мирољубива и наменета исклучиво за цивилна употреба.
И покрај одбивањето на Техеран да соработува со неговата организација, Гроси рече дека сѐ уште се надева на можност за преговори.
– Морам да седнам со Иран и да го разгледаме ова бидејќи на крајот, сето ова по воените удари ќе мора да заврши со трајно решение – а тоа не може да биде ништо друго освен дипломатско – рече Гроси.
Според нуклеарниот договор од 2015 година, Иран не смееше да збогатува ураниум над 3,67% чистота – ниво што се користи за гориво во комерцијални нуклеарни електрани – и му беше забрането да збогатува ураниум во постројката Фордо во период од 15 години.
Сепак, Трамп го напушти договорот во 2018 година за време на својот прв мандат, тврдејќи дека тој не спречува доволно ефективно патот до бомба, и повторно воведе американски санкции.
Иран возврати така што сѐ повеќе ги прекршуваше ограничувањата, особено оние што се однесуваат на збогатувањето. Во 2021 година, повторно започна збогатување во Фордо, а според МААЕ, веќе има собрано доволно ураниум – збогатен на 60% за потенцијално 9 нуклеарни бомби.
