Повеќе од 70 европски парламентарци, министри и градоначалници на европски метрополи го најавија своето пристигнување во Будимпешта, и покрај забраната за одржување на традиционалната Парада на гордоста. Одлуката на унгарските власти да ја забранат овогодишната Парада на гордоста во Будимпешта беше пречекана со жестоки критики од меѓународната заедница, додека властите во Будимпешта се повикуваат на законски и безбедносни причини.
Забрана и закани со затвор
Во писмо испратено до странските амбасади, унгарскиот министер за правда Бенце Тушон предупреди дека одржувањето на Парадата на гордоста е „законски забрането“ и дека организаторите и учесниците може да бидат гонети.
„Собирањето е нелегално, а организирањето или промовирањето на истото може да доведе до затворска казна до една година“, се наведува во документот, до кој Политико имаше пристап.
И покрај ова, организаторите потврдија дека состанокот ќе се одржи во форма на правна „дупка“ овозможена од Градскиот совет на Будимпешта предводен од градоначалникот Гергели Карачони. Со ова се избегнува потребата од полициска дозвола, која, според проценките, би била одбиена.
Реакции од Брисел
Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, која претходно се воздржа од коментар, објави видео порака во среда:
„Ги повикувам унгарските власти да дозволат одржување на Будимпештанскиот прајд. До ЛГБТИК+ заедницата во Унгарија и пошироко: Секогаш ќе бидам ваш сојузник.“
Орбан веднаш одговори со критики на социјалните медиуми, обвинувајќи ја фон дер Лајен за мешање во внатрешните работи на суверена земја-членка на ЕУ.
Европска солидарност
Најавеното пристигнување на политичарите ги вклучува шпанскиот министер за култура Ернесто Уртасун, холандската министерка за образование Епа Бруинс, поранешниот белгиски премиер Елија ди Руп, поранешниот ирски премиер Лео Варадкар и десетици членови на Европскиот парламент.
Француската европратеничка Клое Ридел изјави дека тоа е борба за европски вредности:
„Ова не е само прашање на ЛГБТИК правата, туку и борба за владеење на правото во Европа. Ова ќе биде историски момент.“
Мониторинг и надзор – нова контроверзност
Најголемата загриженост кај организаторите и гостите е дека унгарската полиција би можела да користи технологија за препознавање лица за ретроактивно идентификување и санкционирање на учесниците. Европската комисија ја истражува оваа можност како потенцијално кршење на правото на приватност и слобода на изразување.
Опозицијата е претпазлива
Иако неколку либерални и сатирични партии го поддржуваат митингот, најсилната опозициска партија Тиса, предводена од Петер Маѓар, одлучи да не учествува.
„Нема да паднеме во стапицата на Орбан за културна војна“, рече Золтан Тар, близок соработник на Маѓар. „Тој бара конфликт со Брисел за да ги прикрие внатрешните проблеми – инфлација, пропаднати институции и социјално незадоволство“.
Враќањето на конзервативизмот
Некогаш лидер на прогресивните политики во регионот, Унгарија под власта на Орбан од 2010 година го тргна патот на силна десничарска идеологија. По забраната за истополови бракови и посвојување, во 2021 година е донесен т.н. закон за заштита на децата, кој забранува прикажување содржини што „промовира хомосексуалност“.
Во март оваа година беше донесен закон со кој формално се забрануваат собири што ја претставуваат ЛГБТК+ заедницата на јавен простор.
Симболичното значење на поворката
Парадата на гордоста во Будимпешта, првиот ваков настан во Источна Европа, се одржува од 1997 година и досега никогаш не е откажана, иако беше цел на закани и ограничувања. Овогодинешниот собир станува повеќе од парада – станува симбол на отпор кон нелиберализмот, како што истакнуваат организаторите.
„Будимпешта не е Орбан. Овој град и оваа земја имаат многу повеќе да понудат“, заклучи Ричард Барабас, лидер на Зелената партија.
