Светскиот ден за заштита на животната средина
Секоја година на 5 јуни се одбележува Светскиот ден за заштита на животната средина – иницијатива на ОН која се претворила во глобална платформа за јавен дијалог и соработка. Оваа година, како и секоја претходна, денот носи нови предизвици и можности за размисла за состојбата на нашата животна средина.
Состојбата во Северна Македонија
Северна Македонија се соочува со сериозни еколошки предизвици кои бараат итно дејствување. Загадувањето на воздухот, особено во зимските месеци, водното загадување и неконтролираното депонирање отпад се само дел од проблемите со кои се соочуваме секојдневно.
Клучни проблеми:
- Загадување на воздухот – Скопје редовно се рангира меѓу најзагадените градови во светот
- Водно загадување – Реките и езерата се изложени на континуирано загадување
- Отпад – Недостиг на ефикасен систем за управување со отпад
- Урбанизација – Неконтролирана градба која ја нарушува природната рамнотежа
Охридското Езеро – Драгоценост во опасност
Охридското Езеро, како едно од најстарите и најбогатите езера во светот по биодиверзитет, се наоѓа во фокусот на меѓународното внимание поради загрижувачката состојба. УНЕСКО внимателно ја следи состојбата на Охридското Езеро, но дали ќе биде ставен на листата на светско културно наследство во опасност ќе одлучуваат во јули 2025.
Заканите по Охридското Езеро:
- Претерана урбанизација – Неконтролирана градба по бреговите
- Преоптоварен колекторски систем – Канализацијата не може да се справи со оптоварувањето
- Загадени реки – Реките што се вливаат во езерото носат загадување
- Туристички притисок – Неконтролиран туризам кој го оптоварува екосистемот
Под влијание на антропогените фактори по Втората светска војна се евидентни неповолни влијанија на проѕирноста на водата и на сината боја, што покажува дека проблемот е долгорочен и сериозен.
Биодиверзитетот како богатство
Дел од видовите во Охридското Езеро, околу 14%, се сметаат за ендемични видови, а околу 2% се реликтни видови. Ова го прави езерото неповторливо во светот и истовремено му дава огромна одговорност на Северна Македонија за негова заштита.
Неопходност од преземање итни мерки и активности, како и највисока подготвеност на сите чинители вклучени во процесот за да се отстранат опасностите по Охридското Езеро и неговото природно и културно наследство, согласно насоките на УНЕСКО, е од врвен приоритет.
Сепак, потребни се не само декларации туку и конкретни дела, инвестиции и долгорочни стратегии.
Локални иницијативи
Во рамките на проектот „Сакај го Охридското Eзеро-единствено е во светот” имплементиран од невладината организација „Нова Порта” беа реализирани бројни активности за подигнување на еколошката свест. Вакви иницијативи покажуваат дека граѓанското општество е свесно за проблемите и сака да биде дел од решението.
Што можеме да направиме?
На национално ниво:
- Строга примена на законите за заштита на животната средина
- Инвестиции во чиста технологија и обновливи извори на енергија
- Подобрување на системите за управување со отпад и отпадни води
- Образование и свест за еколошките предизвици
На локално ниво:
- Одговорен туризам кој ја почитува природата
- Граѓански активизам за заштита на локалните еко-системи
- Одржливи практики во секојдневниот живот
- Поддршка на еколошки иницијативи и проекти
Време е за дејствување
Меѓународниот ден на животната средина не смее да биде само симболичен датум. За Северна Македонија и особено за Охрид, овој ден треба да биде потсетник на итноста за преземање конкретни мерки за заштита на нашето природно богатство.
Охридското Езеро не е само туристичка атракција – тоа е живо богатство кое мора да се зачува за идните генерации. Времето за дејствување е сега, пред да биде премногу доцна.
Секој од нас има улога во заштитата на животната средина. Прашањето е дали сме подготвени да ја преземеме таа одговорност.
Сашо Денесовски
