Компаниите ширум светот систематски намалуваат работни места – а вештачката интелигенција (ВИ) е виновникот. Она што некогаш беше футуристичко предвидување сега е реалност: извршните директори на најиновативните компании отворено признаваат дека вработуваат помалку луѓе затоа што технологијата сега може да преземе задачи што претходно беа резервирани за луѓето.
Во март оваа година, извршниот директор на канадската компанија за е-трговија Shopify објави нова политика: на менаџерите не им е дозволено да вработуваат нови вработени сè додека не докажат дека вештачката интелигенција може да ја заврши истата работа исто толку добро (или подобро). Неколку недели подоцна, извршниот директор на Duolingo отиде чекор понатаму и објави дека компанијата ќе ги прекине своите напори за аутсорсинг и ќе ги замени со алатки за вештачка интелигенција.
Овие најави не се изолирани инциденти. Податоците покажуваат дека на пазарот на трудот, бројот на нови работни места – особено оние што вештачката интелигенција може да ги преземе – брзо се намалува.
Вештачката интелигенција веќе ги презема најранливите работни места
За да разбере точно што се случува, фирмата за аналитика на пазарот на трудот Revelio Labs анализираше десетици илјади онлајн објави за работа. Економистот Занеле Муњиква ги идентификуваше задачите во рекламите што вештачката интелигенција веќе може да ги извршува – и откри дека уделот на тие задачи во рекламите се намалил за дури 19% во текот на изминатите три години, според Business Insider.
Што се случи? Работните места што вештачката интелигенција може да ги замени едноставно исчезнуваат од пазарот.
Муњиква ги подели занимањата во три категории врз основа на нивниот степен на „изложеност на вештачка интелигенција“:
работни места со висок ризик (многу задачи веќе можат да се заменат со вештачка интелигенција),
низок ризик (повеќето задачи не можат да се автоматизираат)
и средна категорија.
Резултатите се загрижувачки: Од ноември 2022 година (кога беше лансиран ChatGPT), огласите за работа во категориите со висок ризик се намалија за 31%, додека во секторите со низок ризик падот беше 25%.
Најранливи се ИТ специјалистите, администраторите на бази на податоци, експертите за сајбер безбедност и инженерите за податоци. Од друга страна, менаџерите на ресторани, механичарите и градежните супервизори – занимања што бараат физичко присуство – се најмалку погодени.
Фриленсерите меѓу првите жртви
Друго предупредување доаѓа од платформите за фриленс работа. Студија на универзитетите во Вашингтон и Њујорк покажа дека бројот на работни места за фриленс писатели се намалил за 2%, додека нивните месечни заработки се намалиле за 5,2% по појавата на ChatGPT.
„Генеративната вештачка интелигенција ја намалува побарувачката за сите видови знаење на краток рок“, напишаа истражувачите.
Вештачката интелигенција е ефикасна – но по која цена?
Интересно е што дури и самите раководители повеќе не се сигурни дека автоматизацијата е вистинската одлука на долг рок.
Минатата година, шведската финтек компанија Кларна се пофали дека нејзиниот асистент за вештачка интелигенција ја заменил работата на дури 700 вработени. Сепак, неодамна признаа дека морале повторно да вработат луѓе бидејќи квалитетот на услугата – се намалил.
„Мора да им бидете апсолутно јасни на вашите клиенти: човекот секогаш ќе биде дел од системот“, изјави извршниот директор на Кларна, Себастијан Сјемјатковски, за Блумберг. „Инвестирањето во квалитетна човечка поддршка е нашата иднина.“
Но, дури и така, Кларна сè уште планира да отпушти уште 500 луѓе во текот на следната година, очекувајќи новите подобрувања на вештачката интелигенција да овозможат уште побрзо намалување на трошоците. „Најверојатно во рок од 12 месеци“, рече Сјемјатковски.
Иднината на канцелариската работа: Исчезнување или трансформација?
Како што алатките за вештачка интелигенција стануваат понапредни, во технолошкиот сектор постои речиси догматска желба за намалување на бројот на вработени. Луѓето одат на одмор, демотивираат, изразуваат незадоволство. Вештачката интелигенција не го прави тоа. И затоа работодавците сè повеќе ја гледаат како совршен работник.
Додека економистите предупредуваат дека денешната верзија на вештачката интелигенција не е совршена и може да доведе до пад на квалитетот, тешко е да се запре машината откако ќе почне да работи. Засега, компаниите се чини дека избираат квантитет и ефикасност пред креативноста, иновациите – и човечкиот труд.
Прашањето што останува е: дали трендовите ќе се променат кога ќе се почувствуваат последиците од овој бран на автоматизација? Или ова е само почеток на ера во која човекот станува излишен?
