Бактериската резистенција е еден од најголемите предизвици на модерната медицина денес и растечка закана за јавното здравје на глобално ниво.
Постои сериозна загриженост бидејќи бактериите стануваат отпорни на лекови кои спасувале животи со децении. Кога бактериите развиваат отпорност на антибиотици, стандардните терапии стануваат неефикасни, инфекциите траат подолго, третманот станува покомплициран, а ризикот од ширење на болести и смрт значително се зголемува.
Откривањето на пеницилинот пред речиси еден век го означи почетокот на нова ера во медицината – ерата на антибиотиците, која го продолжи животниот век на луѓето и овозможи сложени хируршки процедури, трансплантации и третман на тешки инфекции. Сепак, неодговорната и прекумерна употреба на антибиотици нè доближи еден чекор до враќање во време кога дури и наједноставната инфекција можеше да има трагичен исход.
„Загриженост предизвикуваат бактерии отпорни на повеќе лекови, кои се наоѓаат и на листата на СЗО на приоритетни патогени поради нивниот висок ризик по здравјето и ограничените опции за лекување. Меѓу овие патогени, особено се издвојуваат грам-негативните бактерии отпорни на антибиотици од последна линија, Mycobacterium tuberculosis отпорен на лекови, како и други патогени со висок ризик, како што се Salmonella, Shigella, Neisseria gonorrhoeae, Pseudomonas aeruginosa и Staphylococcus aureus, кои значително придонесуваат за глобалната загриженост. Случаи на тешки инфекции, па дури и сепса предизвикани од бактерии кои биле отпорни на сите достапни антибиотици, веќе се регистрирани во светот“, објаснува Милена Милојевиќ, фармацевт во Фармацевтската комора на Србија.
Најголемата причина за развој на отпорност на антибиотици е неправилната и прекумерна употреба на антибиотици, предвременото прекинување на терапијата, употребата на несоодветни антибиотици, како и нивната употреба за вирусни инфекции како што се настинки и грип.
„Дополнителен проблем е што антибиотиците не дејствуваат селективно, тие уништуваат не само патогени бактерии, туку и корисни бактерии, со што се нарушува природната рамнотежа на телото. Обновувањето на цревната флора по само една антибиотска терапија може да трае со месеци, а во некои случаи и подолго, што има далекусежни последици за имунитетот и општото здравје. Отпорноста на антибиотици не познава граници и не може да се реши изолирано. Тоа е глобален проблем што бара координирана акција од сите, лекари, фармацевти, здравствени установи, но и од секој поединец“, истакнува Милојевиќ.
Свесна за одговорноста и важноста што ја имаат фармацевтите во примарната здравствена заштита, Фармацевтската комора на Србија го започна проектот „Стандардизирана фармацевтска услуга при издавање антибиотици“ во 2021 година. Како дел од оваа програма, во аптеките низ Србија, магистрите по фармација, советниците за антибиотици, обезбедуваат структурирана здравствена услуга за советување на пациентите при издавање антибиотици. Преку оваа услуга, пациентите ги добиваат сите потребни информации за правилната употреба на антибиотици, времетраењето на терапијата и можните интеракции. Според евиденцијата на Фармацевтската комора на Србија, досега се обезбедени повеќе од 32.000 услуги од страна на 670 фармацевти вклучени во овој проект, што покажува дека граѓаните ја препознаваат важноста на информираната и одговорна употреба на антибиотици.
„Аптеките низ Србија се составени од фармацевти, експерти за лекови на кои секогаш можете да се обратите за помош во врска со вашата терапија или какви било прашања што можеби ги имате во врска со лековите. Фармацевтските советници поминале дополнителна обука и даваат детални информации за антибиотикот што е препишан и им даваат на пациентите усни и писмени упатства за тоа како да го користат. Можете да ги препознаете по значката што ја носат со ознаката „Советник за антибиотици“. Патем, антибиотиците лекуваат само бактериски инфекции. Важно е да се знае дека не секој антибиотик може да ги убие сите бактерии, па затоа не треба да ги користиме напамет. Ако лекар ни препишал антибиотик претходно, тоа не значи дека истиот антибиотик ќе го реши проблемот следниот пат, дури и ако симптомите ни изгледаат исти. Дополнителен проблем е способноста на бактериите да научат како да станат отпорни на антибиотици. Ова го нарекуваме отпорност на антибиотици. Отпорноста на антибиотици е многу актуелна тема во светот бидејќи голем број бактерии станале отпорни на повеќето антибиотици што ги имаме денес. Ова ќе предизвика големи проблеми во наредните години ако не ги зачуваме антибиотиците, односно ако ги користиме нерационално“, вели Соња Стоиљковиќ, фармацевт. во Фармацевтската комора на Србија.
Таа нагласува дека поголемиот дел од инфекциите што се јавуваат во моментов се вирусни. Важно е да се одморите доволно, да го зајакнете имунитетот со препарати што содржат цинк, витамин Ц и витамин Д, да пиете многу течности и да се консултирате со фармацевт за тоа кои лекови можат да се користат без рецепт ако симптомите се малку поинтензивни.
Не треба да се плашите од температура и кашлица што речиси секогаш се јавува кај вакви инфекции. Поствирусната кашлица кај возрасните може да трае до две недели, а кај децата до еден месец. Оваа кашлица не е причина за употреба на антибиотици. Температурата треба да се следи. Штом временскиот интервал помеѓу два скока на температурата почне да се зголемува, тоа е знак дека телото е на вистинскиот пат да се бори против инфекцијата.
