На социјалните мрежи кружи објава дека руски научници развиле ефикасна вакцина против рак базирана на mRNA технологија. Проверивме колку вистина има во руските тврдења и колку е напред развојот на mRNA вакцини во други земји.
Неодамна, на интернет, особено на социјалните мрежи, кружи тврдење дека руски научници развиле вакцина против рак базирана на mRNA технологија која е подготвена за употреба. Според овие тврдења, вакцината Enteromix успешно го поминала претклиничкото тестирање, се покажала како 100 проценти ефикасна и ќе им биде достапна на пациентите бесплатно.
Проверивме колку вистина има во руските тврдења и до каде е развојот на mRNA вакцини во други земји. Како што предупредува имунологот проф. д-р Алојз Ихан, сè уште нема конечни резултати од клиничките студии.
Што е вистина, а што не?
Како што истражуваше порталот за проверка на факти „Сноупс“, тврдењето за руски пробив во областа на вакцините против рак – кое беше лајкувано од десетици илјади луѓе во различни форми на објави на социјалните мрежи (една од објавите е прикажана подолу) – не е вистина.
Веста се состои од неколку други тврдења за наводни успеси на руските научници во развојот на вакцини против рак. Станува збор за три различни (руски) вакцини. Едната е вакцина со мРНК, втората се нарекува Ентеромик, а третата се вели дека е подготвена за клиничка употреба (т.е. употреба кај луѓе).
Лажни вести за руската вакцина
Веста за руската вакцина против рак не се базира на факти (Фотографија: Слика од екранот, Сноупс)
Вакцината (третата спомената), за која се вели дека е подготвена за клиничка употреба, е наменета за лекување на колоректален рак. Веста беше објавена на Источниот економски форум во Владивосток на почетокот на септември од Вероника Скворцова, раководителка на Руската федерална медицинска и биолошка агенција (FMBA). Таа рече дека по неколкугодишно истражување, вакцината покажала позитивни резултати во претклиничкото тестирање.
Експертите предупредуваат дека објавата, која разбуди надеж кај многу пациенти, бара голема претпазливост. Досега не е објавена никаква студија што би ѝ овозможила на меѓународната медицинска заедница да ги потврди податоците дадени од руската државна агенција. Според јавно достапните податоци, клиничките испитувања врз луѓе сè уште не се започнати и не е јасно кога ќе започнат.
Истото важи и за другите две вакцини – вакцината со mRNA и вакцината наречена Enteromix (која не е направена со употреба на mRNA технологија). Тие се дизајнирани да се користат против различни видови рак, но никакви резултати од нивните клинички испитувања, кои, според руските тврдења, се во тек, не се јавно објавени од септември 2025 година.
Според Рускиот национален медицински истражувачки центар за радиологија (NMRRC), вакцината Enteromix содржи четири непатогени вируси за кои се вели дека се способни да ги уништат малигните клетки и да го активираат антитуморскиот имунолошки одговор на пациентот.
Третата вакцина против рак што се развива во Русија се базира на mRNA технологија. Рускиот Национален истражувачки центар за епидемиологија и микробиологија Гамалеја објави дека оваа, „прва персонализирана вакцина против меланом (рак на кожа)“, ќе започне со клинички испитувања во наредните месеци. Гамалеја, исто така, ја разви добро познатата анти-Ковид вакцина Спутник V.
Долгиот пат до одобрување на нов лек
Лековите (и вакцините) прво мора да поминат низ претклиничко тестирање, т.е. тестирање во лабораторија и на животни. Потоа следат три фази на клиничко тестирање, т.е. тестирање на луѓе.
Првата фаза обично вклучува неколку десетици лица. Нејзината цел е да се провери безбедноста и да се одреди соодветна и безбедна доза за следните фази. Втората фаза вклучува неколку стотици пациенти, каде што се тестира за да се види дали лекот делува и какви се несаканите ефекти. Третата фаза вклучува неколку стотици или илјадници учесници, при што едната група го прима лекот (или вакцината), а другата прима плацебо или стандардна терапија.
Во третата фаза, ефикасноста и безбедноста на лекот се докажува (или се побива). Само тогаш новиот лек може да биде одобрен од надлежните агенции, како што е Европската агенција за лекови (EMA), и пациентите можат да почнат да го користат.
До каде е развојот на mRNA вакцини против рак?
Според руските претставници, претклиничките студии покажаа дека mRNA вакцината може ефикасно да го инхибира растот на тумори и метастази. Развојот на вакцина против меланом ќе биде проследен со развој на вакцина против рак на белите дробови.
Сепак, според имунологот проф. д-р Алојз Ихан, Русија само свика прес-конференција на оваа тема и ја објави веста, но не објави никакви резултати од клиничките студии.
„Руската mRNA вакцина сè уште не е ниту во првата фаза, па затоа сè уште не започнале со испитувања на луѓе, или не се јавно познати“, предупредува тој.
Како што опишува Ихан, Русите на
Тие користат сличен пристап кон развојот на вакцини како Biontech и Moderna, кои исто така развиваат персонализирани вакцини против рак. Ова значи дека вакцината е направена специјално за секој пациент.
„Biontech развива вакцина против рак на панкреас, која е во втората до третата фаза од клиничките студии. За време на операцијата, туморските клетки и здравото панкреасно ткиво се отстрануваат од пациентот, се генетски тестираат и се бараат мутации што ги имаат клетките на ракот, а здравите клетки ги немаат“, го опишува тој процесот.
Вакцината базирана на mRNA содржи упатства за производство на туморски антигени, кои го учат имунолошкиот систем на пациентот да ги препознава клетките на ракот како туѓи и да ги напаѓа.
Но, резултатите од последната фаза од клиничките испитувања на Biontech сè уште не се достапни, вели д-р Ихан.
Повеќе од 120 клинички испитувања на mRNA вакцини против рак се во тек низ целиот свет, вклучително и во САД, Германија и Кина. Ниту едно од нив сè уште не е завршено и ниту една mRNA вакцина против рак сè уште не е официјално одобрена за употреба кај пациенти, но резултатите од некои студии се ветувачки.
Меѓу нив се mRNA вакцините против меланом од компаниите Moderna и BioNTech, кои се покажаа како поефикасни од некои постоечки лекови во втората фаза.
Во тек се и студии за вакцина против тумори на мозокот (глиобластом), за која е утврдено дека предизвикува силен имунолошки одговор, но сè уште нема докази дека го продолжува животот.
Во август, објавивме за вакцина која би можела да делува универзално против различни видови рак. Се покажа дека е ефикасна кај глувци со меланом (рак на кожа), глиом (вид на рак на мозок) и остеосарком на белите дробови (рак на коски со метастази во белите дробови), а сега ќе почнат да ја тестираат нејзината ефикасност кај луѓето.
Прочитајте повеќе за технологијата на вакцини со mRNA, која се развива не само против рак, туку и против разни автоимуни и хронични заболувања, во колумната за Нобелов на д-р Алојз Ихан, достојна за најмалку две награди.
