Процедурата за избор на митрополити во Македонската Православна Црква – Охридска Архиепископија (МПЦ-ОА) е јасно регулирана во Уставот на црквата и не остава простор за двосмисленост или произволни интерпретации. Фактот дека митрополит се избира на предлог на Архиепископот претставува фундаментален принцип на црковното уредување кој мора да се почитува без исклучок.
Уставната рамка на МПЦ-ОА
Правниот карактер на Уставот
Уставот на Македонската православна црква – Охридска Архиепископија претставува врховен црковно-правен акт кој ги дефинира сите аспекти на црковниот живот и организација. Овој документ утврдува:
- Статусот на црквата како автокефална, помесна православна црква
- Внатрешното уредување и хиерархиската структура
- Структурата на црковната власт (законодавна, извршна и судска)
- Дејностите и надлежностите на црковните институции
Автокефалниот статус и архиепископското достоинство
МПЦ-ОА има уставен статус на автокефална, помесна православна црква со степен на Архиепископија. Овој статус ја дефинира како продолжителка и верна наследничка на историската Охридска архиепископија, што ѝ дава посебно достоинство и континуитет во православниот свет.
Поглаварот на црквата носи титула Архиепископ Охридски и Македонски, што го позиционира како врховен авторитет во сите црковни прашања, вклучувајќи и процедурите за избор на митрополити.
Јазичната и симболичка димензија
Уставот ги определува симболите (грбот и знамето), службениот македонски јазик со кирилско писмо, како и богослужбените јазици (црковнословенскиот и македонскиот). Ова укажува на сеопфатноста на уставното уредување кое не остава ништо на случајност.
Историски развој на уставното уредување
Еволуцијата на уставите
Уставното уредување на МПЦ-ОА минало низ пет фази на развој:
- Првиот Устав (1958) – донесен на Вториот црковно-народен собор
- Вториот Устав (1961) – со одредени измени и дополнувања на Вонредниот митрополитски црковно-народен собор
- Третиот Устав (1967) – донесен на Црковно-народниот собор
- Четвртиот Устав (1974) – усвоен на соборот во октомври
- Петтиот Устав (1994) – последниот, донесен на Архиепископскиот црковно-народен собор
Значењето на уставниот континуитет
Оваа еволуција на уставите покажува дека црквата постојано ги усовршувала своите правни рамки, но секогаш во согласност со православните канони и традиции. Секој нов устав бил резултат на соборски одлуки, што ја нагласува демократската и каноничката димензија на црковното уредување.
Процедурата за избор на митрополити
Улогата на Архиепископот
Според уставното уредување, митрополитите се избираат на предлог на Архиепископот. Ова не е произволна одредба, туку се базира на:
- Каноничките принципи на православната црква
- Хиерархиската структура која го позиционира Архиепископот како поглавар
- Потребата од единство и координација во црковното управување
- Духовната одговорност на Архиепископот за целокупниот црковен живот
Зошто не постои нејасност
Уставното регулирање на оваа процедура е кристално јасно поради:
- Прецизноста на формулацијата – не остава простор за различни толкувања
- Континуитетот со православната традиција – се следат вековни канонички принципи
- Практичноста на примената – обезбедува ефикасно функционирање
- Заштитата од злоупотреби – спречува самопрокламирање и нелегитимни обиди
Импликациите за тековната ситуација
Нелегитимноста на самопрокламирањето
Во контекст на тековните настани околу обидите на Партение да се самопрокламира за митрополит ,преку одредени групации, уставните одредби се кристално јасни – ваквите дејствија се:
- Уставно неважечки – не се во согласност со утврдената процедура
- Канонички неприфатливи – ги кршат православните принципи
- Правно ништовни – немаат никаква легална основа
Заштитата на уставниот поредок
МПЦ-ОА, како институција со јасно уставно уредување, има обврска да го заштити својот правен поредок од обиди за нарушување. Ова вклучува:
- Строго применување на уставните процедури
- Одбивање на признавање на нелегитимни акти
- Санкционирање на оние кои ги прекршуваат уставните одредби
Уставот на МПЦ-ОА претставува сеопфатен правен документ кој јасно ги регулира сите аспекти на црковниот живот, вклучувајќи ја и процедурата за избор на митрополити. Принципот дека митрополит се избира на предлог на Архиепископот не е нејасен или спорен – тој е фундаментален дел од уставното уредување кој мора да се почитува.
Секој обид за заобиколување на оваа процедура претставува директно нарушување на уставниот поредок на МПЦ-ОА и не може да биде толериран. Црквата, како институција со богата историја и јасно правно уредување, мора да остане верна на своите принципи и да ги заштити од обиди за подривање.
Во тој контекст, обидите на Партение и неговите приврзаници се целосно нелегитимни и претставуваат директен предизвик кон уставниот поредок на МПЦ-ОА.
Сашо Денесовски
