Се очекува шесте земји од Западен Балкан да постигнат просечен раст на бруто домашниот производ од 3,1 процент во 2026 година, што би било малку повисоко во споредба со оваа година и недоволно за да ги задоволат потребите на нивните граѓани, според проценката содржана во новиот редовен извештај на Светската банка (СБ) објавен во вторник.
Аналитичарите на СБ велат дека економскиот раст на Западен Балкан забавил во 2025 година, бидејќи инфлацијата довела до намалување на потрошувачката, додека зголемената неизвесност ги ограничила трговијата и инвестициите, и покрај солидниот раст на платите и кредитите.
Растот на БДП за оваа година за целиот регион се проценува на три проценти, што е за 0,2 процентни поени пониско од претходните проекции.
Највисок раст се очекува во Косово и веројатно ќе биде на ниво од 3,8 проценти, по што следува Албанија со 3,7 проценти, додека раст под регионалниот просек се проценува за Србија и Босна и Херцеговина, каде што треба да биде 2,8 и 2,6 проценти, соодветно.
Иако растот на БДП е скромен, Светската банка забележа дека е важно фискалната политика во Западен Балкан да остане дисциплинирана и покрај малото олабавување, така што дефицитот е под три проценти, а јавниот долг сè уште е во опаѓачка траекторија.
Посилен економски напредок само за 2027 година.
СБ предвидува нешто посилен економски напредок во регионот само за 2027 година, кога треба да биде на просечно ниво од околу 3,6 проценти.
Најдобри перспективи, имено раст на БДП од четири проценти, се предвидуваат за Србија и Косово, каде што БДП треба да расте со стапка од 3,9 проценти.
Сепак, услов за ова се промените на пазарот на трудот.
Сјаоќинг Ју, директорка на СБ за Западен Балкан, изјави дека земјите од регионот во трансформацијата кон модерна економија ќе мора да разгледаат промени во стратегиите за вработување.
„Тие вклучуваат охрабрување на поголем удел на пазарот на трудот, промовирање на вештините на граѓаните и зајакнување на компаниите преку дигитална трансформација“, оцени таа.
Западен Балкан всушност се соочува со парадокс на пазарот на трудот бидејќи има недостиг на работници во некои сектори, а во исто време и високи стапки на невработеност.
Демографските трендови ги усложнуваат овие предизвици, бидејќи населението во работоспособна возраст веќе значително се намали и се предвидува да се намали за речиси 20 проценти до 2050 година.
„Доколку продолжат сегашните трендови во населението, економскиот раст и пазарот на трудот, регионот би можел да се соочи со недостиг од над 190.000 работници во следните пет години“, се наведува во извештајот на СБ.
Западен Балкан мора да инвестира во основна инфраструктура
За да го „отклучи“ економскиот раст, Западен Балкан мора да инвестира во основна инфраструктура што е клучна за создавање работни места.
Мерките вклучуваат зајакнување на образовните и здравствените системи и зголемување на стапките на учество на работната сила, особено кај жените.
Инвестирањето во транспортната, еколошката и енергетската инфраструктура ќе помогне во побрзо и поефикасно поврзување на бизнисите и граѓаните, подобрувајќи ја продуктивноста.
Дополнително, бизнисот и растот во приватниот сектор бараат зајакнување на јавната администрација и поддршка на политиките што го поттикнуваат економскиот раст, заедно со создавање предвидлива регулаторна средина.
Исто така, беше препорачано поттикнување на конкуренцијата во клучните сектори како што се енергетиката и транспортот, реформирање на државните компании, поедноставување на регулативите и обезбедување поддршка на иновативни стартапи.
