Русија користи криминални мрежи за саботажи низ цела Европа и на Телеграм регрутира криминалци кои зборуваат руски јазик. Нејзината цел е дестабилизација и одмазда кон ЕУ за поддршката на Украина. За потребите на својата хибридна војна против Европската Унија, Русија создаде мрежа на агенти во која државните институции се тесно поврзани со криминалното подземје, тврди студија што ја објавува Дојче Веле.
Заедничката студија на невладината организација GLOBSEC од Братислава и Меѓународниот центар за борба против тероризмот (ICCT) од Хаг покажува дека лица кои зборуваат руски јазик со криминално минато се регрутираат за извршување саботажи низ цела Европа. Студијата нагласува дека „хибридните операции не се секундарни, туку клучен столб на руската стратегија“. Истражувачите ја споредуваат тактиката со методите на Исламска држава (ИД), која претходно регрутирала криминалци во Европа.
„Овој пат не станува збор за терористичка организација, туку за државен актер кој спроведува регрутирање и операции“, се вели во студијата.
Од јануари 2022 до јули 2025 година, во Европа се регистрирани 110 обиди за саботажа и напади поврзани со Русија – најмногу во Полска и Франција. Од нив, 89 биле успешни, а 21 биле спречени.
Идентификувани се 131 лице поврзано со инцидентите, од кои најмалку 35 биле претходно осудени и регрутирани во затвори или преку криминални организации. Кремљ обично регрутира мажи кои имаат околу 30 години, од постсоветските земји, кои зборуваат руски и се во тешки животни околности. Регрутирањето често се одвива преку интернет, преку Телеграм, но и преку роднини и пријатели.
Главниот мотив за учество во саботажа се парите – од неколку евра за дистрибуција на проруски летоци, до големи суми за напади врз клучна инфраструктура. За финансирање на овие активности, Москва користи и нелегални методи за заобиколување на западните санкции.
„Овие канали му овозможуваат на Кремљ да ги избегнува ограничувањата и подлабоко да ги вклучува криминалните мрежи во својата стратегија за хибридно војување. Нелегалните парични текови, криминалот и хибридните операции не се одвоени, туку елементи на еден единствен план за дејствување. Руската воена кампања – бомбардирања, палежи, обиди за атентат – сето ова треба да се гледа како казна за поддршката на ЕУ за Украина, но и како подготовка за можен поголем конфликт“, се наведува во студијата.
Доминика Хајду од Глобсек вели дека користењето криминалци од страна на руските власти не е ништо ново. По распадот на Советскиот Сојуз, корупцијата станала норма и метод на работа на државните институции, тврди Хајду. Во 1994 година, во Русија биле активни повеќе од 500 криминални групи, кои контролирале околу 40.000 компании. На почетокот на 2000-тите, поранешните членови на КГБ ја консолидирале својата контрола врз државата, а нивните врски со подземјето станале дел од државниот систем.
Полскиот политичар Бартомеј Сјенкевич, член на Европскиот парламент од Европската народна партија (ЕПП), смета дека Кремљ долго време користи криминални методи и подземје за регрутирање агенти во Европа.
– Проблемот е како да се реагира. Сакаме да дејствуваме против регрутираните лица, но активностите на Телеграм сè уште не се запрени, иако ЕУ треба да ги контролира ваквите платформи – изјави тој за Дојче Веле.
Авторите на студијата предлагаат цела низа мерки како одговор на ЕУ, вклучително и подобро следење на онлајн платформите, особено Телеграм. Тие исто така предлагаат проширување на дефиницијата за „хибридни закани“, бидејќи многу национални стратегии не ја земаат доволно предвид улогата на „неформалните актери како што се криминални групи, идеолошки посредници или поединци кои дејствуваат од личен интерес“. Токму оваа правна празнина ѝ дозволува на Русија да ја негира одговорноста за напади и саботажи.
