Пожарот во дискотеката Пулс во Кочани не однесе само млади животи – тој ја разголи мрежата на корупција, привилегии и системска дисфункција што ја дефинира современата Северна Македонија. Она што следеше по трагедијата е уште еден доказ дека правдата во земјава се движи по двојни стандарди.
Привилегирани граѓани и заштитени бизниси
Сопственикот на Пулс, познат како “газда Деко”, и неговиот син уживале статус на привилегирани жители на Кочани. Но истрагата на Институтот за развој на локални медиуми (ИРЛ) открива дека нивните привилегии не биле само локална аномалија – тие биле дел од систем на заштита што се протега до највисоките нивоа на власта.
Агенцијата за обезбедување што ја чувала дискотеката се покажа дека е во сопственост на личност блиска до Христијан Мицкоски, лидерот на ВМРО-ДПМНЕ. Оваа врска фрла нова сенка врз прашањето: кој точно ги штитеше интересите на “газда Деко”?
Инспекторите фатени со рака во медот
Најскандалозниот дел од случајот е однесувањето на даночните инспектори од Управата за јавни приходи (УЈП). Според наводите, тие не само што барале поклони, туку добивале и “возвратни” поклони за заштита на Пулс. Го информирале сопственикот за предстојни контроли, дури му укажувале кој фискален принтер да го вклучи во време на инспекција.
Ова поставува критично прашање: колку фискални нерегистрирани принтери всушност поседувал “газда Деко”? Колкав приход се криел од државата, а со тоа и од граѓаните?
Селективна правда
Додека се апсат бивши министри за економија – фигури од минатото – главните актери на овој систем на корупција останаа недопрени. Јавното обвинителство тврди дека врши проверки и на други институции, вклучително и УЈП, но објаснува дека надлежностите на УЈП се однесуваат на даночни прашања, а не на безбедносни аспекти.
Ова објаснување е тешко да се прифати. Кога инспекторите се фатени во директна злоупотреба на службена положба, кога се докажува дека ги предупредувале сопствениците за контроли и манипулирале со постапките – тоа не е само даночно прашање. Тоа е кривично дело што директно влијаело на работењето на објект каде што изгубени се човечки животи.
Медиумска хајка наместо одговорност
Наместо да се фокусираат на директорката на УЈП и министерката за финансии – луѓето под чија директна контрола работат овие инспектори – провладините медиуми ја насочија артилеријата кон обвинителот Коцевски. Тој, сепак, има можност да го исправи својот потег. Судиите во претходните постапки мораат овие корумпирани инспектори да ги одведат таму каде што им е местото – во затвор.
Системски распад
Трагедијата во Пулс не е изолиран случај. Таа е симптом на болест што ја јаде државата одвнатре. Систем каде што врските се поважни од законот. Каде што инспекторите работат за приватни интереси, а не за јавното добро. Каде што правдата се дистрибуира селективно – брзо и гласно за малите, бавно и тивко за моќните.
Додека главните “глодари на системот” не седат на обвинителната клупа, додека директорите и министрите што го овозможувале ова не одговараат, додека врските со политичките партии ги штитат одговорните – правда за жртвите на Пулс нема да има.
Младите животи изгубени во таа ноќ заслужуваат повеќе од симболични апсења. Тие заслужуваат целосна расчистка на системот што го направи можен овој хорор. Сè друго е само уште едно навредување на нивната меморија.
