Скопскиот Основен суд денеска ја потврди она што македонската јавност одамна го знае: правдата за моќните е преговарачка категорија, а за обичниот граѓанин – апсолутна.
Новата пресуда во случајот „Меѓународен сојуз” е судска фарса која го разголува срцето на системската корупција. Бојан Јовановски – Боки 13, човекот кој со своите соучесници извлече милиони од бизнисмени лажејки ги со наводна политичка заштита, доби петгодишна казна. Во споредба со првобитната пресуда од 2022 година, казните се драстично намалени, како да се работи за попуст на распродажба.
Казни што подвлекуваат: кој плаќа, кој ќе лежи?
Анализата на новите пресуди открива образец кој не е случаен:
- Боки 13: пет години затвор (наместо построгата претходна казна)
- Јасна Ерцеговиќ: две години, со веќе издржан куќен притвор
- Христина Блажевска: условна казна од една година
- Миле Јовановски: условна казна од половина година
Условните казни се правен еуфемизам за безказненост. Доколку во наредните три години не сторат ново кривично дело – а кој ќе го открие ако го сторат? – никогаш нема да видат затворска ќелија. Ова не е правда. Ова е попатно вештачење.
Боки 13: Човекот што знае премногу
Клучното прашање кое македонските медиуми избегнуваат да го постават гласно е: Зошто Боки 13 останува заштитен?
Човекот кој јавно се фалеше со врски во врвот на власта, кој снимаше разговори, кој познава имиња, сметки и методи – тој човек денеска седи со релативно блага казна и продолжува да бранува политички елити. Не се работи за параноја, туку за очигледна размена: молчењето се наградува.
Кога обвинет за измама и перење пари продолжува да ги брани истите структури кои требаше да го гонат, кога со години „игра мајтап со политичарите” без видливи последици, тогаш не станува збор за правосудство – туку за заверничка заштита на системот.
Судот како театар на апсурдот
Повторената постапка требаше да донесе правда. Наместо тоа, таа донесе инфлација на казните. Македонскиот правен систем повторно покажа дека работи по двојни мерила:
- За обичен крадец на леб од маркет: затвор без милост
- За организиран рекет со политичка поддршка: условни казни и намалени затворски рокови
Оваа пресуда не е само судска одлука. Таа е порака до граѓаните: правдата има цена, и вие не можете да си ја приуштите.
Народот со рогови, елитата со имунитет
Народната мудрост вели дека „набива рогови на македонскиот народ” – и токму таму е суштината. Додека Боки 13 и неговата мрежа уживаат во намалени казни и условни пресуди, обичните граѓани плаќаат данок на државата што ги заштитува оние кои ја ограбуваат.
Секоја намалена казна за Боки 13 е плукање врз правдата. Секоја условна пресуда за неговите соучесници е потврда дека системот е направен да ги заштитува оние на врвот, а да ги казнува оние на дното.
Прашањата што остануваат
Македонската јавност заслужува одговори:
- Кои политичари се под заштитата на Боки 13?
- Зошто повторената постапка доведе до полесни, а не построги казни?
- Кои средства го финансираат неговото бранење на елитата?
- Дали постои размена: молчење за имунитет?
Се додека овие прашања останат без одговор, „случајот Меѓународен сојуз” ќе биде уште еден доказ дека во Македонија, правдата не е слепа – туку избирливо слепа.
Заклучок: Боки 13 не е единствен изолиран криминалец. Тој е симптом на длабоко болен систем каде политичките елити, правосудството и организираниот криминал се преплетени во мрежа на меѓусебна заштита. Денешната пресуда не е крај на приказната – туку потврда дека приказната продолжува, со истите учесници, исти методи, и иста безнадежност за обичниот граѓанин. Македонскиот народ не треба да се прашува дали правдата постои, туку за кого постои.
Сашо Денесовски
