Иако 87% од странските посетители ја гледаат нашата земја како дестинација на сонце и море, гастрономската понуда сè повеќе станува причина за доаѓање. Речиси секој петти гостин ја наведува храната како еден од клучните мотиви за патување, а кога ќе бидат замолени да наведат три медитерански земји што ги поврзуваат со добра гастрономска понуда, Хрватска е рангирана на второ место со 13%. Италија е на прво место со 52%, а зад Хрватска, Шпанија (11%) и Грција (9%) се на трето и четврто место.
Ова го покажа анкетата спроведена од агенцијата Improve за Mastercard во октомври 2025 година, на примерок од повеќе од 3.000 испитаници од Италија, Словенија, Германија, Полска и Унгарија кои патувале во странство во последните пет години, а која беше презентирана како дел од Хрватските туристички денови во Дубровник на панелот „Што бара туристот денес, а Хрватска (сè уште) не му служи?“ организирана од Хрватската стопанска комора. Панелистите беа Геа Кариж, директор на Mastercard во Хрватска, готвачот Марин Медак и гастрономскиот експерт Радован Марчиќ.
Овие податоци покажуваат колку е важно систематски да се работи на позиционирање на хрватската гастрономија како еден од клучните столбови на туристичката понуда, што Mastercard, со поддршка на институционалните партнери – Министерството за туризам и спорт и Хрватската стопанска комора – кои ја делат истата визија и посветеност на развојот на туризмот, го гради преку проектот „Uplift – пријател на хрватската кујна“. Ова е национална петгодишна иницијатива која има за цел да ја дефинира, заштити и промовира хрватската кујна како стратешки туристички, културен и економски ресурс. Покрај поддршката од институционалните партнери, проектот се спроведува во соработка со локалните готвачи.
„Хрватска сè уште го развива својот гастрономски бренд, како што покажува истражувањето презентирано денес. Ги стигнуваме туристичките гиганти, но имаме многу предности, од кои самите гости го нагласуваат квалитетот на состојките и богатството на автентичните јадења. Голем чекор напред на овој пат – потврдено од гостите – би бил објавувањето на национална кулинарска мапа на автентични, традиционални јадења и регионални специјалитети, како и приказните зад јадењата, вината и луѓето. Автентичноста е исто така една од најважните карактеристики на премиум туризмот, за чиј развој ќе придонесе проектот Uplift – пријател на хрватската кујна, преку кој ќе се дефинираат јадењата што најдобро ја претставуваат кулинарската слика на нашите региони“, рече Андреја Вукојевиќ, директор на секторот за туризам во Хрватската стопанска комора.
Најсилните промотори се гостите кои веќе ја посетиле Хрватска
Спроведеното истражување покажа дека одморите на море и посетите на градови се најатрактивните и најреализираните видови патувања. Гастрономијата се издвојува како најатрактивен специјализиран интерес со 25% од испитаниците, пред велнес и спа патувањата. Одлуката за избор на дестинација претежно се донесува врз основа на цената (71%) и природната убавина (63%). Потоа следат фактори како што се квалитетот на сместувањето и безбедноста на дестинацијата, додека 35% од испитаниците ја оценуваат гастрономијата како важен дел од целокупниот пакет при одлучувањето каде да патуваат.
Што се однесува до парите потрошени за храна и пијалоци, истражувањето покажа дека две третини од туристите издвојуваат од 20% до 40% од планираниот буџет за овој сегмент од нивното патување.
Кога станува збор за хрватската гастрономија, истражувањето покажа дека свеста за хрватската гастрономија на пазарот е просечна кај 40% од анкетираните, ист број од нив веруваат дека не знаат речиси ништо за неа, додека 20% од испитаниците рекле дека ја познаваат нашата гастрономија доста добро или многу добро. Истражувањето, исто така, ја потврди тезата дека нашите најмоќни промотори се самите гости, бидејќи препораките од пријатели, семејство и лично искуство се убедливо најважните извори на информации, по што следат социјалните мрежи и медиумите. Словенците се значително поинформирани од просекот за нашата гастрономска понуда (33% доста и многу добро), за разлика од Унгарците и Италијанците, меѓу кои повеќе од кој било друг проценува дека се слабо или недоволно информирани за гастрономската понуда на Хрватска.
Кога станува збор за автентични хрватски јадења, трите типични хрватски јадења за кои испитаниците слушнале се јадења од Јадранот: прошуто, црно рижото и сирење Паг, додека континенталните јадења се помалку познати.
Автентичноста се бара – и се плаќа за неа
Искуството од престојот во Хрватска е клучен фактор што позитивно ја менува перцепцијата. На прашањето конкретно дали ја гледаат Хрватска како гастрономска дестинација, 57% од сите испитаници дале позитивен одговор, а дури 65% од оние кои ја посетиле Хрватска, но веруваат дека не е доволно препознатлива во споредба со другите медитерански земји.
Додека за повеќето посетители на Хрватска, гастрономската понуда била во согласност со очекувањата (59%), 11% од гостите биле разочарани, а 29% од гостите биле пријатно изненадени. Клучната разлика помеѓу оние кои биле воодушевени и оние кои биле разочарани се сведува на цената и автентичноста. Гостите беа воодушевени од квалитетот на храната и богатството на автентичните јадења, додека беа разочарани од чувството дека плаќаат превисока цена.
