Од 12 октомври, новиот, најсовремен систем за управување со границите на Европската Унија – Системот за влез/излез (EES) – ќе започне со работа, модернизирање на управувањето со надворешните граници на ЕУ.
Воведувањето на нова технологија ќе обезбеди сигурни податоци за граничните премини и постепено ќе го подобри искуството на патниците што влегуваат во Шенген зоната. Системот ќе го замени сегашниот начин на работа, т.е. рачно печатење на пасошите, и ќе ја подобри безбедноста преку подобрени гранични контроли, употреба на електронски записи и биометриски податоци.
EES ќе обработува податоци на граничните премини за патници кои не се државјани на земја-членка на ЕУ, ниту на Исланд, Лихтенштајн, Норвешка или Швајцарија, кога патуваат за краток престој (90 дена во кој било период од 180 дена), секој пат кога ќе ги преминат надворешните граници на која било од 29-те европски земји што го применуваат системот.
Податоците што треба да се евидентираат вклучуваат информации за патни документи, датум и место на секој влез и излез, како и биометриски податоци како што се слики од лицето и отпечатоци од прсти, кои ќе ги собираат службениците за пасошка контрола кога патникот првпат ќе се приближи до граничен премин откако системот за електронска и безбедносна контрола (EES) ќе стане оперативен. Овие податоци потоа ќе се чуваат во дигитална датотека и ќе се проверуваат на последователните гранични премини.
EES ќе обезбеди највисоки стандарди за заштита на податоците и приватноста. Евиденцијата за влезови и излези ќе се чува три години од датумот на креирање, додека поединечните датотеки што содржат лични податоци ќе се чуваат три години и еден ден од датумот на последното излегување.
Системот EES ќе се воведува постепено во период од шест месеци (од 12 октомври 2025 година до 9 април 2026 година), овозможувајќи им на властите, патниците и превозниците да се прилагодат на новите дигитални гранични процеси. Земјите што го имплементираат системот можат да воведат различни елементи во фази, вклучително и собирање биометриски податоци. Исто така е можно EES да биде целосно или делумно суспендиран на одредени гранични премини во исклучителни околности, како на пример кога обемот на сообраќај би предизвикал долги чекања.
Генерално, имплементацијата на EES ќе го направи патувањето полесно и побезбедно за сите. Со текот на времето, граничните премини ќе бидат побрзи и поефикасни, бидејќи времето на обработка ќе се скрати, управувањето со протокот на патници ќе се олесни и ќе се намали метежот на терминалите.
По воведувањето на EES, се очекува Европскиот систем за информации и авторизација за патување (ETIAS) да стане оперативен во последниот квартал од 2026 година. Овој нов систем, исто така, ќе придонесе за поефикасни и побрзи гранични контроли, намалена бирократија, пократко време на чекање за патниците, подобра безбедност и поефикасно управување со границите воопшто.
ETIAS не воведува повторно обврски слични на визи. Патниците од земјите што уживаат безвизно патување во ЕУ, вклучително и патниците од Босна и Херцеговина, ќе продолжат да патуваат без виза. Граѓаните кои не се членки на ЕУ и на кои не им е потребна виза за патување во Шенген зоната ќе аплицираат за авторизација пред да патуваат преку едноставна постапка на веб-страницата на ETIAS или мобилната апликација, за надомест што моментално изнесува 20 евра. Повеќето апликации ќе бидат обработени во рок од неколку минути. Овластувањето за ETIAS ќе важи три години или до истекот на важечката патна исправа, што и да се случи прво.
Детални информации за двата система може да се најдат на официјалната веб-страница travel-europe.europa.eu. Содржината на страницата е под надзор на Генералниот директорат за миграција и внатрешни работи на Европската комисија, а страницата, исто така, дава објаснувања за различните аспекти на системот, како функционира и одговори на често поставувани прашања што можат да им бидат корисни на патниците.
