Случајот со Охрид Турист АД претставува класичен пример за тоа како влијателни бизнис групи и поединци можат да ги злоупотребуваат правните механизми за да се стекнат со вредни имоти под цената. Оваа анализа го разгледува начинот на кој компанијата М6 ДОО Скопје и нејзиниот сопственик Светозар Јаневски ги искористиле правните празнини и процедурални слабости за да се стекнат со контрола над значаен дел од туристичкиот имот во Охрид.
Хронологија на манипулациите
2009: Основањето на спорната основа
Се започнува со договорот склучен на 14.09.2009 година помеѓу ДОО “М6” Скопје и “Екстра Скопско” ДООЕЛ с.Косел Охрид за уредување на односите меѓу двете компании. Овој договор ќе се покаже како клучен инструмент за идните манипулации.
2022-2023: Судските одлуки како оружје
Фирмата М6 успешно ја искористи правната битка пред Основниот граѓански суд Скопје (ТС1-294/21 од 04.05.2022), потврдена од Апелациониот суд (ТСЈ 190/22 од 06.04.2023), за да се позиционира како мнозинскиот акционер и да ги наметне своите услови.
2023: Неправилното донесување одлуки
На годишното собрание на акционерите одржано на 14.07.2023 година, М6 успеа да ја наметне својата одлука за започнување постапка за статусни промени, несакајќи при тоа да ги почитува правата на другиот акционер “Екстра Скопско”.
Клучните злоупотреби и малверзации
1. Манипулација со проценката на недвижниот имот
Најсериозната злоупотреба се однесува на проценката на недвижниот имот на Охрид Турист АД. Компанијата М6 ангажираше консултантска куќа “МУР СТИВЕНС” ДОО Скопје, која изготви извештај што содржи драстични грешки и пропусти:
- Сокривање на целиот имот: Во проценката не е опфатен целиот имот на друштвото
- Манипулација со површините: Констатирана е разлика во површината од 65 м² за земјиштето, а за етажот има неевидентирана површина од 31 м²
- Применување неправилна методологија: Користени се погрешни методи за проценка што резултираат со драстично помала пазарна вредност
2. Ангажирање нестручни и пристрасни проценители
“Екстра Скопско” ангажираше независна фирма за проценка “ПРИМА ТИМ” ДОО Охрид, која констатираше сериозни недостатоци во работата на МУР СТИВЕНС:
- Пропуштање на делови од објектите што не се запишани како сопственост на АД “Охрид Турист” во катастарската евиденција со површина од 607 м²
- Користење податоци за подруми и други простории без соодветна проценка
- Применување на методологија што не е во согласност со законот и меѓународните стандарди
3. Одбивање на транспарентност и соработка
Иако акционерот “Екстра Скопско” повеќепати барал организирање работна состанок за разгледување на забелешките за проценката, Одборот на директори на Охрид Турист системски го одбивал ова барање. Ова укажува на:
- Намерно избегнување контрола: Одборот не сакал да ги разгледа основаните забелешки
- Отпор кон транспарентност: Одбивање да се разјаснат спорните прашања
- Брзање со донесување одлуки: Обид за донесување одлуки без претходно разгледување на сите релевантни факти
4. Игнорирање на основани приговори на Собранието
На Собранието на акционери одржано на ден 04.09.2024 година, полномошникот на акционерот “Екстра Скопско” ДООЕЛ с.Косел, Охрид ПОБАРА да не се разгледува петтата точка од дневниот ред – “Донесување одлука во врска со Извештајот за извршени услуги од Мур Стивенс ДОО Скопје”. Се укажа да не се носи одлука се додека не се разјаснат и отстранат состојбите на кои е укажано во извештајот на овластеното геодетско друштво и забелешките на овластената фирма за проценка на недвижен имот.
Критичните предупредувања што се игнорирани:
- Потенцирано е дека акции во друштвото има и државата, има и ситни акционери кои можат да бараат поништување на одлуките во постапката за статусни промени
- Можност за иницирање постапки со пријави пред надлежни органи
- Забелешките за помала вредност на проценката од 11.000.000,00 евра се сериозни и може да има кривична одговорност
- Можност за барање штета
- Предупредување дека ако не се одложи точката, ќе се поведе судска постапка за утврдување на ништовност на одлуката што ќе прават непотребни трошоци на товар на АД “Охрид Турист”, а на штета на акционерите
5. Пасивност на Одборот на директори и судските последици
Критичен момент: Претставникот на Одборот на директори кој беше присутен на Собранието на акционери НЕ РЕАГИРАШЕ на барањето да се одложи и да не се разгледува точката пред да се разгледаат и отстранат забелешките на проценката.
Директни последици од оваа пасивност: Поради неодговорното однесување на Одборот, ПОСЛЕДИЦА БЕШЕ заведување на судски спор пред Основен суд Охрид. Во оваа постапка е донесено правосилно Решение на Апелациониот суд Битола ТСЈ бр.239/24 од 24.12.2024 година, со кое му се забранува на АД “Охрид Турист” да ги применува:
- Одлуката бр.02-119/9 од 04.09.2024 година за одобрување на Извештајот за извршени услуги од “Мур Стивенс” ДОО Скопје бр.0307/75 од 28.06.2024 година
- Одлуката бр.02-119/11 од 04.09.2024 година за отпочнување постапка за продажба на Хотел “Десарет” во Охрид
Клучно утврдување за одговорноста: Како што е напоменато, сето тоа се должи на пропустите на Одборот на директори во организирањето на Собранието и непостапувањето по барањето на акционерот “Екстра Скопско” ДООЕЛ с.Косел Охрид. Ова резултира со тоа што постапката за статусни промени е во прекин, но НЕ ПО ВИНА на “Екстра Скопско” ДООЕЛ с.Косел Охрид, туку ПО ВИНА на Одборот на директори и АД “Охрид Турист”.
Потврда од суд за пропустите на Одборот: Постапувањето спротивно на правосилното Решение на Апелациониот суд Битола ТСЈ бр.239/24 од 24.12.2024 година, со кое му се забранува на АД “Охрид Турист” да ги применува Одлуката бр.02-119/9 од 04.09.2024 година за одобрување на Извештајот за извршени услуги од “Мур Стивенс” ДОО Скопје бр.0307/75 од 28.06.2024 година и Одлуката бр.02-119/11 од 04.09.2024 година за отпочнување постапка за продажба на Хотел “Десарет” во Охрид, што значи потврда од суд за пропустите на Одборот на директори во организирањето на Собранието.
Самодокажување на вина и основа за штета: Ова создава директна основа за причинување штета на “Екстра Скопско” ДООЕЛ с.Косел Охрид со “самодокажување на вина” на Одборот на директори и АД “Охрид Турист” за штета.
Игнорирање на временската мерка за забрана: Посебно проблематично е неводењето сметка за фактот дека има времена мерка за забрана за располагање со отуѓување на имот сопственост на АД “Охрид Турист” во фаза кога се спроведува постапка за статусни промени. Ова е јасно потврдено со Решението на Апелациониот суд Битола ТСЈ бр.239/24 од 24.12.2024 година, со кое се усвојува барањето на “Екстра Скопско” ДООЕЛ с.Косел Охрид за издавање привремена мерка.
Последици и штети
Економски аспект
Неправилната проценка на имотот значи дека “Екстра Скопско” и другите акционери би биле оштетени за милиони евра. Разликата во проценката од околу 11.000.000 евра не е грешка, туку резултат на намерна манипулација.
Правен аспект
Овој случај покажува како можат да се злоупотребат правните процедури кога една страна има поголемо влијание или ресурси. Судовите, иако понекогаш интервенираат, често доаѓаат предоцна.
Општествен аспект
Охрид како туристичка дестинација страда кога вредни туристички објекти се предмет на такви манипулации. Се губи довербата во правниот систем и фер деловните практики.
Продолжува…..
