Скопје – Лажната дојава за бомба во центарот на Скопје пред неколку дена прерасна во политичка контроверза откако Бранко Тричковски, објави спорна изјава на социјалните мрежи која предизвика бурни реакции во јавноста.
Суштината на инцидентот
Тричковски напишал дека „Најголем предизборен штос би направиле кога во куферот би го напикале распарчаното тело на Христијан”, при што користел морбиден и насилен речник што многумина го оценија како недопустлив. Изјавата дојде во контекст на неодамнешната лажна дојава за бомба, но тонот и содржината на пораката се оние што предизвикаа најголем шок кај јавноста.
Наша осуда на овој недопустлив говор
Јасно и недвосмислено ја осудуваме оваа изјава на Бранко Тричковски. Вакви искази немаат место во јавниот простор на демократско општество. Морбидната реторика што визуелизира насилство врз конкретно лице е длабоко вознемирувачка и неприфатлива, без оглед на политичкиот контекст или партиската припадност.
Ова не е прашање на политички разлики – ова е прашање на основни човечки вредности и достоинство. Никој, апсолутно никој, не треба да биде предмет на ваков тип на јавно изразено насилство, дури и во хипотетичка форма. Фактот дека се споменува конкретно име на лице го прави овој исказ уште поопасен и понеприфатлив.
Општеството што толерира ваков говор е општество што се спушта кон најниските нивоа на политичка и морална деградација. Ова е црвена линија што не смее да биде пречекорена.
Правни импликации
Границите на слободата на изразување се јасно дефинирани во кривичниот законик на Република Северна Македонија. Иако слободата на говор е загарантирано право, таа не е апсолутна и не вклучува:
- Јавно поттикнување на насилство или омраза
- Загрозување на безбедноста на поединци
- Изјави што можат да се толкуваат како закана или поттик кон кривично дело
Вакви искази можат да паднат под неколку кривични дела, вклучително јавно поттикнување на насилство, загрозување со безбедноста на лице или пак говор на омраза, во зависност од контекстот и намерата.
Улогата на Јавното обвинителство
Клучната институција што треба да реагира во овој случај е Јавното обвинителство. Нивната задача е да:
- Испитаат дали изјавата претставува кривично дело
- Утврдат дали има елементи на закана или поттикнување на насилство
- Преземат соодветни правни мерки доколку се утврди прекршување на законот
Јавното обвинителство мора да постапи брзо и одлучно. Секое одложување или занемарување на овој случај би испратило катастрофална порака дека законот не важи еднакво за сите и дека политичката припадност е заштитен штит за недопустливо однесување.
Политизирањето на овој случај од било која страна би било контрапродуктиво. Правдата мора да биде слепа за партиска припадност и да постапува исклучително врз основа на законот.
Општествена одговорност на јавните личности
Случајот ја отвора пошироката тема за одговорноста на јавните личности и активисти на социјалните мрежи. Во време на зголемена политичка поларизација, реториката што се користи во јавниот простор има директно влијание врз општествената клима.
Социјалните мрежи не се безправен простор. Фактот дека нешто е напишано онлајн не го прави помалку опасно или помалку казниво. Напротив – јавноста и достапноста на ваквите пораки ја зголемуваат нивната опасност.
Јавните личности, особено оние поврзани со политички партии, имаат посебна одговорност да:
- Користат умерен и одговорен јазик
- Избегнуваат реторика што може да поттикне насилство
- Бидат свесни за влијанието на нивните зборови врз јавноста
- Бидат пример за цивилизиран дијалог, а не за морбидна омраза
Секој поединец одговара за своите постапки. Обидот да се политизира овој случај или да се пребаци одговорноста на политички партии е погрешен пристап. Тричковски како одговорно лице мора лично да одговара пред законот за своите зборови. Неговата налудничавост е негов личен избор и негова лична одговорност.
———————————————————————————————————————————
Овој инцидент не смее да помине без последици. Тој е тест за функционирањето на правната држава и за способноста на институциите да постапуваат непристрасно. Јавното обвинителство мора да покаже дека законот важи еднакво за сите, без оглед на политичката припадност.
Слободата на изразување е темелна вредност на секоја демократија, но таа доаѓа со одговорност. Границите се јасни: слободата завршува таму каде што почнува заканата, насилството или омразата.
Ние како медиум јасно стоиме против секој вид насилна реторика, без оглед од каде доаѓа. Општеството кое толерира вакви искази е општеството кое ги губи своите основни морални темели. Случајот Тричковски ќе покаже дали живееме во држава на закон или во држава каде што политичката припадност е поважна од правдата и човечките вредности.
Бранко Тричковски мора да одговара пред законот за својата налудничавост. Точка.
Редакцијата Охридскај недвосмислено ја осудува оваа изјава и бара брза и одлучна реакција од надлежните институции.
Сашо Денесовски-главен и одговорен уредник
