Додека политичките лидери размениуваат метафори и бараат убедување во анкети, локалните избори во Северна Македонија веќе се обликуваат како критична пресвртница за идната судбина на владејачката коалиција.
Премиерот Христијан Мицкоски категорично изјави дека предвремени парламентарни избори нема да има, потврдувајќи дека редовниот изборен циклус ќе биде почитуван. Сепак, оваа изјава можеби не зависи исклучиво од неговата волја. Резултатите од локалните избори, особено во општините со претежно албанско население, би можеле тектонски да ги променат политичките равнотежи и да го натераат премиерот да преиспита своите стратешки опции.
Очекувана доминација на ВМРО-ДПМНЕ, но со нијанси
Аналитичарите се согласуваат дека ВМРО-ДПМНЕ ќе биде убедлив победник кога станува збор за градоначалнички позиции во општините со претежно македонско население. Меѓутоа, сликата не е толку едноставна кога се работи за општинските совети, каде конкуренцијата е поинтензивна и каде коалициските партнери играат поголема улога.
Клучно прашање останува гласачката мобилизација. Доколку ВМРО-ДПМНЕ забележи пад од над 100.000 гласови споредено со парламентарните избори од 2024 година, тоа би претставувало сериозен сигнал за намалување на јавната доверба. Во такво сценарио, премиерот Мицкоски би морал да размисли за сериозна реконструкција на владата и промени во своето најблиско опкружување за да ја зачува политичката стабилност.
ВЛЕН: Коалициски партнер под притисок
Најделикатниот аспект на овие избори е судбината на ВЛЕН, албанскиот коалициски партнер на ВМРО-ДПМНЕ. Владејачката партија активно мобилизира своите членови во општините со претежно албанско население – Чаир, Тетово, Гостивар, Струга – да ги поддржат кандидатите на ВЛЕН. Оваа стратегија не е случајна, туку математички прецизно испланирана.
Доколку ВЛЕН не успее да ги освои овие клучни општини, неговиот кредибилитет како претставник на албанската заедница би бил сериозно нарушен. Во таков случај, ДУИ би се вратила како неизбежен политички фактор, оставајќи го премиерот Мицкоски пред дилема: или да го раскине ветувањето за невлегување во коалиција со ДУИ и да ја замени ВЛЕН со својот поголем ривал, или да ја одржи линијата и да оди на предвремени избори.
Оваа дилема не е само политичка, туку и принципиелна. Мицкоски повеќепати јавно се произнесе дека нема да коалира со ДУИ, а еден евентуален пресврт би можел да го наруши неговиот кредибилитет кај сопствената избирачка база.
СДСМ: Во потрага по ревитализација
Опозицискиот СДСМ се наоѓа во уште потешка позиција. Партијата има скромни цели: освојување на неколку општини и зголемување на вкупниот број на гласови за барем 50.000 во споредба со парламентарните избори. Меѓутоа, за да го постигне тоа, СДСМ мора прво да се справи со внатрешните проблеми.
Партискиот лидер Венко Филипче е под притисок да направи сериозна чистка на структурите кои, според анализи, ја саботираат партијата однатре. Наводно, наскоро ќе следи јавно именување на лицата кои систематски ги предаваат партиските интереси. Доколку СДСМ не успее да се консолидира внатрешно, шансите за успех на локалните избори се минимални, што натаму би значело продлабочување на политичката криза во опозициските редови.
Метафори наспроти математика
Додека политичкиот ветеран Али Ахмети зборува за загари, зајци и орли – симболи кои треба да ги претстават политичките сили и нивните позиции – премиерот Мицкоски го прифаќа поконкретниот математички пристап. За него, изборите се прашање на бројки, процесуирање на резултати и стратешко планирање.
Разликата во овие пристапи е сликовита за поширокиот политички контекст: старата политичка гарда се потпира на симболика и традиција, додека новата се обидува да применува прагматизам и прецизност.
Локалните избори како преломна точка
Локалните избори во Северна Македонија надминуваат локална важност. Тие се тест за стабилноста на владејачката коалиција, кредибилитетот на коалициските партнери и способноста на опозицијата да се ревитализира. Без разлика на јавните изјави, предвремените избори не се исклучени – тие остануваат како потенцијално сценарио што зависи од математиката на изборните резултати, а не од ветувањата на политичарите.
За премиерот Мицкоски, овие избори се прв вистински стрес-тест по преземањето на власта. За ВЛЕН, тие се борба за политички опстанок. За СДСМ, тие се можност за враќање од политичкиот мрак. А за граѓаните, локалните избори се уште еднаш прилика да покажат дека, на крајот на краиштата, токму тие одлучуваат за политичката иднина на земјата.
Сашо Денесовски
