Случајот Лец Травел открива системска злоупотреба во туристичкиот сектор
Над 100 граѓани измамени за патување во Северен Кипар, осигурителната компанија не исплатила ниту денар
Скандалот со туристичката агенција Лец Травел и нејзиниот сопственик Филип Стефаноски, кој измами над 100 граѓани за наводно патување во Северен Кипар, открива дека задолжителното осигурување за туристичките агенции е само формалност која не ги штити граѓаните.
И покрај тоа што oсигурителната компанија ЕВРО ИНС имала обврска по издадената полиса за осигурување, компанијата не исплатила ниту денар на оштетените граѓани, со образложение дека “задолжителната полиса немала обврска од исплата”.
Конфликт на интереси: Сопругата како брокер на полисата
Особено скандалозен е фактот дека како брокер на полисата на ЕВРО ИНС се појавувала сопругата на Филип Стефаноски, што претставува класичен конфликт на интереси.Таа само на име брокерска провизија наплатила 10.000 евра. Ова укажува на можни колузивни односи помеѓу осигурителните компании и туристичките агенции, каде регулаторните тела не вршат соодветен надзор.
Системска злоупотреба: Наплатуваат милиони, не исплатуваат ништо
Истражувањето покажува дека осигурителните компании во Северна Македонија практикуваат двојни стандарди – агресивни се во наплатата на високи премии за полиси, но систематски бараат начини да се ослободат од обврските при исплата.
Методите кои ги користат осигурителите:
- Измислување на “исклучоци” кои не се јасно наведени во полисата
- Злоупотреба на правни празнини во договорите
- Одолговлекување на постапките до изнемогување на оштетените
- Користење на нејасни формулации во полисите
Оваа пракса не е ограничена само на туристичкиот сектор, туку е распространета низ сите видови осигурување, што укажува на институционализирана измама на граѓаните.
Бирото за осигурување молчи – зошто?
Најзагрижувачки е молчењето на Бирото за осигурување на Северна Македонија, кое како регулаторно тело треба да ги заштитува интересите на граѓаните. Експерти наведуваат неколку можни причини за оваа пасивност:
Регулаторен заробеништво
Постојат индиции за тесни врски помеѓу регулаторот и осигурителната индустрија, вклучувајќи револвинг врати помеѓу Бирото и осигурителните компании, како и финансиска зависност од таксите што ги плаќаат осигурителите.
Институционална слабост
Бирото можеби нема доволни овластувања за ефикасно санкционирање, недостиг на стручен кадар за комплексни случаи и располага со ограничени ресурси за надзор.
Политички притисоци
Влијанието на моќни економски групи, стравот од дестабилизирање на финансискиот сектор и приоритизирањето на профитабилноста над заштитата на потрошувачите се дополнителни фактори.
Можна корупција
Не може да се исклучат ни можните лични интереси на функционерите, нетранспарентното донесување одлуки и недостигот на јавна одговорност.
Милионски профити на грб на граѓаните
Осигурителните компании остваруваат милионски приходи од премии, но исплатите се минимални. Оваа пракса создава неоправдано високи профитни маржи и деформации во пазарните механизми, каде средствата се пренасочуваат од заштита кон профит.
Долгорочните последици се катастрофални:
- Уништување на довербата во осигурувањето како институција
- Одвраќање на инвестиции во туристичкиот сектор
- Штета по меѓународниот углед на земјата
- Губење доверба во државните институции
Што треба да се направи?
Експертите се согласуваат дека се потребни итни реформи:
Краткорочно:
- Ревизија на сите постоечки полиси за осигурување
- Јаснење на обврските на осигурителните компании
- Воведување на построги санкции за неисполнување
Среднорочно:
- Создавање на гарантен фонд за заштита на туристите
- Стандардизација на осигурителните полиси
- Подобрување на надзорните механизми
Долгорочно:
- Системска реформа на туристичкото законодавство
- Воведување на европски стандарди за заштита
- Зајакнување на институционалните капацитети
Граѓаните жртви на порочен систем
Случајот Лец Травел е само врвот на ајсбергот од поширок системски проблем што ги зафаќа осигурителните компании и нивниот регулатор. Практиката на наплаќање високи премии без реална заштита претставува институционализирана измама на граѓаните.
Молчењето на Бирото за осигурување не е случајно – тоа е резултат на комбинација од регулаторен заробеништво, институционална слабост и можни корупциски практики. Без радикални реформи и персонална одговорност на функционерите, граѓаните ќе продолжат да бидат жртви на овој порочен систем.
Потребна е итна јавна дебата, независна истрага и системски реформи кои ќе ги стават интересите на граѓаните пред профитите на осигурителните компании. Само така може да се обнови довербата и да се создаде функционален систем на заштита.
Граѓаните кои се соочиле со слични проблеми можат да се обратат до Здружението на потрошувачи или до надлежните институции за заштита на своите права.
Сашо Денесовски
