Енергетскиот сектор во Македонија влегува во најдинамичниот реформски период досега, оцени министерката за енергетика, рударство и минерални суровини Сања Божиновска, говорејќи на „Форумот за слобода“, меѓународен политички настан организиран од Унијата на млади сили и глобалната мрежа на центар-десни и конзервативни младински организации.
Божиновска потсети дека министерството започнало од нула, со потреба паралелно да го воспостави институционалниот систем, да ја стабилизира ситуацијата и да дефинира јасна мисија.
– Денес можам да кажам, Македонија по долго време има јасна енергетска насока, конкретни проекти и регионални партнери кои нè гледаат како сериозен играч – изјави министерката.
Таа нагласи дека енергетиката е област во која нема простор за импровизации.
– Или имаш податоци, стратегија, инфраструктура и партнерства или немаш ништо. Затоа прво ставивме ред: да видиме каде сме, што имаме, што ни недостига и што е реално изводливо со темпо кое го бараат модерните енергетски пазари – рече Божиновска.
Меѓу резултатите што ги презентираше се реализацијата на гасниот интерконектор со Грција, усогласената работа со Србија на нов интерконектор, финализираното електроенергетско поврзување со Албанија и новиот темелен Закон за енергетика. Дополнително, усвоени се закони за обновливи извори, геологија и рударство, енергетска ефикасност, забрзани се постапките за приклучување на ветерни и соларни централи, подготвен е тригодишен план за енергетски ефикасно реновирање на јавни згради, како и мастер-план за мрежата и идните инвестиции.
Во панел-дискусија таа посочи дека регионалната интеграција е предуслов за стабилност, додавајќи дека ниту една држава не може сама да ги реши енергетските предизвици.
– Самостојност без поврзаност повеќе не значи сигурност. Само земјите кои се дел од глобалниот мрежен систем можат да бидат стабилни – истакна Божиновска.
Министерката посочи дека Македонија го менува својот пристап и регионалното позиционирање.
– Интерконекторот со Грција го менува начинот на кој пристапуваме до европските пазари и до нови извори на гас. Паралелно, со Србија и Албанија создадовме рамка за функционална соработка. Во минатото седевме сами, бевме надвор од форумите каде се креира енергетската политика. Денес тоа повеќе не е случај – рече таа.
Во однос на затворањето на јагленските капацитети, Божиновска порача дека не постои затворање без план и дека сигурноста мора да биде обезбедена преку алтернативи. Таа поддржува „паметни, пресметани чекори со минимален ризик“.
– Посветени сме на зелената транзиција, но не со брзи импровизации, не на грбот на граѓаните и не без стабилен базен извор на енергија. Денес произведуваме над 40% електрична енергија од обновливи извори, но тоа важи кога има сонце, ветер или вода. Енергија ни треба и навечер, и кога нема ветер, и кога хидролошките услови се слаби. Затоа транзицијата ја правиме со план и со алтернативи. Интерконекторите се нашето осигурување, а паралелно инвестираме во обновливи извори и енергетска ефикасност. Секој заштеден киловат е киловат што не мора да го произведеме – истакна министерката, додавајќи дека „во овој сектор нема место за драматични и опасни скокови – има место само за стабилни, пресметани чекори“.
