Европскиот парламент ќе гласа во четврток, 13 ноември, за предлогот за продолжување на трговските преференции за земјите од Западен Балкан до 2030 година. Ова е амандман на постојната регулатива на ЕУ, која ги регулира трговските односи со земјите кои учествуваат во или се поврзани со Процесот на стабилизација и асоцијација.
Овие трговски преференции им овозможуваат на земјите од регионот – Србија, Босна и Херцеговина, Црна Гора, Албанија, Северна Македонија и Косово – да извезуваат одредени земјоделски производи, како што се овошје, зеленчук и вино, во ЕУ без царина или со намалени царински стапки.
Авторот на извештајот, европратеникот Крис ван Дајк, предлага да се продолжи овој режим до 2030 година, без воведување нови преференции, но додека се одржуваат постојните услови и контролни механизми.
Како и досега, преференциите би важеле само за земјите кои ја почитуваат демократијата, владеењето на правото и човековите права. Во случај на сериозни прекршувања, Европската комисија би можела привремено да ја суспендира примената на мерките.
Ван Дајк оцени дека продолжувањето на регулативата претставува „сигнал за континуитет и предвидливост“ за партнерите во регионот, но и „јасна потврда дека трговските преференции се неразделно поврзани со политичките реформи и усогласувањето со европските вредности“.
На основниот предлог беа поднесени неколку амандмани, меѓу кои особено се издвојува оној што се однесува на Србија.
Пратеничката од Чешката партија на Зелените, Грегорова, предложи Белград да биде исклучен од режимот на трговски преференции поради, како што изјави, „некомпатибилност со заедничката надворешна и безбедносна политика на ЕУ и ерозија на владеењето на правото“.
Не се очекува овој амандман да добие поддршка во Европскиот парламент на гласањето во четврток.
Според Европската комисија, вкупната трговија меѓу ЕУ и земјите од Западен Балкан минатата година изнесуваше 83,6 милијарди евра. Европската Унија учествува со 78 проценти во вкупниот извоз на регионот и 59 проценти во нејзиниот увоз. Обемот на трговија опфатена со преференцијални мерки се зголеми за повеќе од 120 проценти, од 60,5 милиони евра во 2018 година на 137 милиони евра во 2024 година.
