Доколку една земја-членка на ЕУ биде нападната, колку време би им требало на другите земји-членки да дозволат војници и опрема да ги преминат нивните граници за да обезбедат засилување? Новиот план би можел да ограничи колку долго една земја-членка може да ја задржи армијата на друга.
Според новиот предлог на Европската комисија за „воен Шенген“, земјите-членки би имале само три дена во мирно време и шест часа во вонредни ситуации за да им дозволат на војниците и опремата на другите земји-членки да ја преминат нивната територија, потег што значително би ја подобрил воената мобилност во рамките на Унијата.
„Денес, за да се премести воена опрема и војници, да речеме, од запад кон исток, за жал се потребни месеци“, рече Апостолос Цицикостас, европскиот комесар за одржлив транспорт и туризам. „Она што сакаме да го постигнеме е тоа да се случи во рок од неколку дена.“
„Не можете да браните континент ако не можете да се движите низ него“, изјави тој на брифинг на кој присуствуваа Euronews и други медиуми. „Тоа е многу јасно. Затоа го создаваме овој воен Шенген.“
Правилата на 27 земји-членки не се хармонизирани
Пакетот, наречен „Воена мобилност“, официјално ќе биде претставен подоцна во среда. Тој е најновиот во серијата планови презентирани од Комисијата од почетокот на годината, со цел значително зајакнување на одбраната на ЕУ до крајот на деценијата – до кога, според некои разузнавачки служби, Русија може да има капацитет да нападне друга европска земја.
Една од клучните мерки ќе биде забрзување на процедурите за одобрување на прекуграничното движење на армијата. Во моментов, правилата во 27 земји-членки не се хармонизирани, а некои земји поминуваат недели без да одговорат на барањето на друга членка за преместување на војници или опрема низ нивната територија.
Комисијата сака да го намали ова на максимум три дена во мирно време и само шест часа во вонредни ситуации, претпоставувајќи дека одобрението ќе биде дадено автоматски во вториот случај.
Краткорочни инвестиции кои даваат резултати брзо
Планот предвидува нов подобрен европски систем за воена мобилност, моделиран според Механизмот за цивилна заштита на ЕУ, кој им овозможува на членовите брзо да добијат помош по природни или вештачки предизвикани катастрофи.
Ова вклучува „фонд за солидарност за воена мобилност“, во кој членовите ќе можат да ги ослободат своите ресурси, како што се рамни товарни возови, фериботи или стратешки воздушни превози, за да можат да ги користат други земји, и „каталог за воена мобилност“ со список на капацитети за двојна намена за транспорт и логистика од цивилниот сектор што можат да се користат за воени цели.
Целата оваа работа ќе ја координира нова група за воен транспорт, составена од националните координатори на секоја земја-членка. Тие координатори, исто така, ќе дадат приоритет на финансирањето за избрани проекти од пакет од 500 инфраструктурни планови, кои се идентификувани како неопходни за подобрување на четирите договорени воени коридори, чии точни локации сè уште се чуваат во тајност.
Целта е да се модернизираат патиштата, железниците, пристаништата, аеродромите, тунелите и мостовите за да можат да се справат со тежината и димензиите на воената опрема.
„Солидните логистички мрежи прават разлика помеѓу победата и поразот во војна“, рече Цицикостас, додавајќи дека „фокусот е на краткорочни инвестиции што брзо даваат резултати со цел што е можно поскоро зголемување на капацитетите“.
Цицикостас проценува дека сето ова ќе бара околу 100 милијарди евра, но ЕУ досега издвои само 1,7 милијарди во тековниот повеќегодишен буџет, кој трае до 2027 година, износ што комесарот го опиша како „капка во океанот“.
Предлогот за следниот седумгодишен буџет што започнува во 2028 година предвидува нешто помалку од 18 милијарди евра, десет пати повеќе, но сепак далеку од она што е потребно.
Сепак, Цицикостас вели дека ова не е единствениот извор на финансирање достапен за земјите-членки.
Бидејќи станува збор за инфраструктура со двојна намена, земјите-членки ќе можат да користат и средства од кохезионата политика, наменета за намалување на регионалните нееднаквости, како и средства од програмата SAFE за кредити за одбрана.
Земјите-членки на ЕУ, од кои повеќето се и во НАТО, ќе можат да ги сметаат овие инвестиции кон нивната нова, значително зголемена цел за трошоци за одбрана во рамките на Алијансата.
Сепак, вели Цицикостас, „не е сè во парите. Овој пакет е исто така и за рамката за дејствување“.
„Геополитичката ситуација во светот денес не е едноставна, затоа треба да научиме да се движиме побрзо, да работиме понапорно и да испорачаме резултати многу порано од очекуваното“, рече тој.
