Доналд Трамп сериозно го потресе процесот на еден од најчувствителните европски преговори – оној за тоа како да се користат замрзнатите руски средства за финансирање на украинската одбрана.
Додека ЕУ со месеци бараше правно одржлив начин за активирање на околу 140 милијарди евра руски државни средства, претежно складирани во Белгија, Американците излегоа со свој, сосема поинаков план, пишува ПОЛИТИКО.
Брисел штотуку влегуваше во завршните фази од договорот, велат дипломатите. Целта беше да се дозволи приходите од замрзнатите средства да се користат како колатерал за заем за Киев, за да се избегне финансиски колапс на Украина на почетокот на следната година.
Но, во Вашингтон беше презентиран планот за прекин на огнот на Трамп од 28 точки, во кој истите средства се појавуваат како основа на повоен инвестициски проект на САД, со забелешка дека САД ќе земат „50 проценти“ од профитот.
Украинскиот претседател Володимир Зеленски предупреди дека земјата се соочува со еден од „најлошите избори во историјата“: помеѓу губење на „достоинство“ и губење на „клучен партнер“.
„Скандалозно“
Европските дипломати и претставници изразуваат негодување. Тие стравуваат дека претставникот на Трамп, Стив Виткоф, би можел целосно да го уништи европскиот договор, кој 27-те земји-членки мора едногласно да го одобрат на самитот следниот месец. Поранешен француски функционер ја нарече идејата на Виткоф „секако скандалозна“, објави tportal.
„Европејците се исцрпуваат барајќи одржливо решение во корист на Украинците, а Трамп сака да профитира од нивните средства“, рече тој. „Овој предлог веројатно ќе биде отфрлен од сите“.
Друг висок функционер на ЕУ беше уште поотворен: „Виткоф треба да посети психијатар“. Други, пак, потсетија дека Трамп нема овластување да одмрзнува средства што се наоѓаат во Европа.
Белгија под најголем притисок
Најголемиот проблем во ЕУ останува Белгија. Речиси сите нејзини средства се чуваат во финансискиот депозитар Euroclear, што го изложува Брисел на руска одмазда. Затоа белгиската влада се двоуми да го поддржи европскиот план; се плаши дека на долг рок би можела да заврши со огромен финансиски товар ако Русија некогаш се обиде да ги врати средствата.
Европските престолнини стравуваат дека новиот американски предлог ќе го отежни убедувањето на Белгија. Еден функционер предупреди дека ако ЕУ сега започне со заем за Украина, подоцна би можела да биде изложена на американски притисок да одмрзне дел од средствата како дел од повоениот договор. Ова, тврди тој, потенцијално би ги оставило европските даночни обврзници „на јадицата“.
„Идејата дека Америка сака да профитира од средства што се де факто европски звучи како класичен Трамп“, рече еден дипломат.
Што вели американскиот план?
Иако не се познати сите детали, документот јасно ја открива насоката на размислување. Според планот на Трамп, 100 милијарди долари од руските замрзнати средства би биле инвестирани во американски проекти за реконструкција и инвестиции во Украина, а САД би „добиле 50% од профитот“. Европа треба да додаде уште 100 милијарди долари, додека „замрзнатите руски средства во европска сопственост би биле одмрзнати“.
Друг дел од средствата би биле насочени кон „американско-рускиот инвестициски инструмент“ за заеднички проекти „во секторите на глобалната стабилност“.
Токму овој документ предизвика тревога низ цела ЕУ, каде што постојат стравувања дека Трамп подготвува терен за мировен договор што би бил во голема корист за Владимир Путин и би ѝ оставил на Украина малку простор за маневрирање.
Зеленски ги повикува европските лидери
Зеленски во петокот одржа итни разговори со лидерите на Германија, Франција и Обединетото Кралство, обидувајќи се да координира одговор на американските предлози.
Лидерите го уверија, според заедничкото соопштение, дека остануваат посветени на „праведен“ мир и дека секој договор што влијае на европските интереси ќе бара европски консензус.
