Што вели науката, дали постојат врски помеѓу парацетамолот и аутизмот?
Минатата недела, американскиот претседател Доналд Трамп, заедно со контроверзниот секретар за здравство Роберт Ф. Кенеди, објавија она што тој го нарече „многу важна вест“. Тој изјави дека земањето ацетаминофен (парацетамол), лек против болки и треска, за време на бременоста е поврзано со многу зголемен ризик од аутизам кај детето.
„Значи, земањето Тиленол не е добро“, рече Трамп, опишувајќи го наводното зголемување на аутизмот кај децата како „страшна, ужасна криза“. Парацетамолот се продава во САД под брендот Тиленол. Американската администрација за храна и лекови (FDA) ќе ги ажурира своите здравствени упатства соодветно.
Експертите предупредуваат дека ваквите изјави се опасни, бидејќи шират страв без научна основа и можат да имаат и многу штетни последици. Парацетамолот ја намалува треската, а високата температура во првите месеци од бременоста е докажано поврзана со вродени аномалии кај новороденчињата.
Трамп, исто така, рече дека аутизмот е во пораст: „Пред 18 години, едно од 10.000 деца имаше аутизам. Сега, тоа е едно од 31. Размислете за тоа“, рече тој.
Дали аутизмот е навистина во пораст?
Трамп рече дека пред 18 години, едно од 10.000 деца имаше аутизам, а сега е едно од 31.
Вториот дел од изјавата е точен. Според студијата од 2022 година на американските Центри за контрола и превенција на болести (CDC), која вклучуваше податоци од 16 американски држави, едно од 31 осумгодишни деца ја има дијагнозата.
Првиот дел од изјавата не е точен. Зголемувањето на дијагнозите не е толку драматично како што тврди Трамп. Во 2006 година, стапката на аутизам кај населението на САД беше еден од 110, а во 2008 година беше еден од 88.
Зошто аутизмот се чини дека е во пораст? Повеќето здравствени експерти велат дека аутизмот не е почест, туку подобро препознаен отколку во минатото. Зголемувањето затоа се должи на промените во начинот на дијагностицирање, поголемото препознавање на нарушувањето и повеќе тестирања, објаснува Би-Би-Си.
Трамп, исто така, рече дека проблемот со аутизмот во Калифорнија е „посериозен“ отколку на други места во САД. Во претходно споменатата студија, ЦДЦ наведува дека едно од 12 осумгодишни момчиња во Калифорнија има аутизам, што е највисоко меѓу сите 16 вклучени држави.
Но, како што објасни ЦДЦ, Калифорнија финансираше програма дизајнирана за скрининг и упатување на деца кај специјалисти за што побрзо дијагностицирање на аутизмот. Неколку стотици педијатри беа вклучени во програмата. Ова би можело да доведе до поголем број на препознаени случаи.
Врската помеѓу парацетамолот и аутизмот
Научните студии за оваа врска покажаа мешани резултати. Како што објасни „Сајанс Мамас“ на својот профил, парацетамолот е многу стар лек кој се користи за лекување на болка и треска уште од 1893 година. „Тој е еден од најбезбедните лекови, под услов да се држиме до пропишаните дози“, напишаа тие, предупредувајќи дека свеста за важноста на правилното дозирање е уште поважна бидејќи станува збор за лек кој најчесто е достапен без рецепт.
Сепак, бидејќи лекот е многу безбеден во пропишани дози и се користи повеќе од 130 години, се смета за еден од ретките лекови што се препорачуваат за употреба за време на бременост и е прв избор за намалување на треската и ублажување на болката кај бремени жени.
Изјавата на Трамп дека бремените жени треба да избегнуваат парацетамол по секоја цена, доколку е можно, е спротивна на препораките на медицинските здруженија. Американскиот колеџ на акушери и гинеколози, исто така, продолжува да го препорачува парацетамолот како еден од најбезбедните лекови против болки за бремени жени.
Во Словенија, лековите што содржат парацетамол се продаваат под имињата Лекадол, Калпол, Далерон, Колдрекс, Беста, Пливадон, Саридон, меѓу другите
Врската помеѓу парацетамолот и аутизмот е проучена во многу студии, но тие дале спротивставени резултати.
Како што објаснија мајките научници, многу од овие студии имаат ниска статистичка моќ. Причината за нејасните резултати е веројатно и тоа што е многу тешко реално да се процени изложеноста на парацетамол, бидејќи е достапен без рецепт и затоа многу случаи на употреба може да не се евидентираат. Затоа, повеќето студии се потпираат на меморијата на испитаниците, што може да биде несигурно. „Уште поголем проблем е што употребата на парацетамол се совпаѓа со состојби за кои е докажано дека се поврзани со негативно влијание врз развојот на фетусот, како што се треска и инфекции. Ова може да доведе до откривање на корелации, кои не се причинско-последични врски“, напишаа тие.
Според досегашните истражувања, најважниот фактор на ризик за нарушувања од аутистичниот спектар се генетските фактори. Студии за овие
