Тој има 22 години, студира на Техничкиот универзитет во Минхен и објави војна на вселенскиот отпад. Со својот стартап „Проект С“, тој сака да ја исчисти орбитата на Земјата пред облаците од отпад да ги загрозат сателитите и астронаутите.
Секој што сака да разговара со Леонидас Аскианакис прво мора да најде состанок во својот календар. И тој календар е прецизно испланиран – во интервали од 30 минути, од 5 часот наутро до 23 часот. Состаноците? Само преку интернет. Темата на разговор? Само вселената, пишува Дојче Веле.
И покрај краткото времетраење на состаноците, тие се резервираат со недели однапред. Прилично преполн распоред за 22-годишник. Кога спие? „Сега сум на целта“, вели студентот од Грција кревајќи ги рамената. „Не можам само да го напуштам мојот проект.“
Тој е човек со мисија, а тоа го прогонува дури и ноќе. Тој лежи буден и ги чита вестите од Кина: Повеќе отпад во орбитата, поголема опасност за астронаутите. На почетокот на ноември, екипаж од кинески астронаути мораше да го продолжи престојот во вселената од страв дека нивното вселенско летало може да биде погодено од остатоци на патот назад.
А вселенскиот отпад е нешто што Аскианакис би го пронашол како специјалност.
Зоната на остатоци над нашите глави
Илјадници тони отпад се движат околу Земјата: деактивирани сателити, делови од ракети и друг отпад. Според Европската вселенска агенција (ESA), повеќе од 1,2 милиони објекти поголеми од еден сантиметар орбитираат околу планетата – повеќе од 50.000 од нив поголеми од десет сантиметри.
„Особено на надморски височини од 700 до 800 километри, имаме огромни облаци од отпад што можат да останат таму со векови, па дури и да се размножуваат по судир“, вели Јан Симински од тимот за вселенски отпад на ESA во Дармштат, Германија. Само еден сантиметар е доволен за да се уништи сателит: „Во таков судир, се ослободува енергијата на рачна граната“, објаснува Симински.
Вселенски отпад Планета Земја
Затоа орбитите се следат нон-стоп. Но, колку се помали парчињата, толку е потешко да се пронајдат. „Со нашите копнени радарски системи, обично гледаме објекти со големина на тениско топче, односно околу десет сантиметри. Сè што е помало од тоа, не можеме да го видиме“, вели Симински. „Тоа значи дека секогаш постои одреден ризик.“
„Вселенскиот отпад ќе мора да се отстрани комерцијално“
Тој ризик го прогонува Аскианакис уште од неговата прва година на студирање воздухопловно инженерство на Техничкиот универзитет во Минхен. „Како е можно вселенскиот отпад да е во орбитата 200 години – и никој да не презема ништо во врска со тоа?“ се прашуваше тој по предавањето.
Тој бараше соработници на универзитетот и на работилниците – претежно залудно. „Во 2021 година, речиси никој не разбираше каква е врската помеѓу отпадот и вселената“, се сеќава тој. Идејата му дошла за време на одмор на Крит, под ѕвезденото небо на неговата татковина: вселенскиот отпад мора да се отстрани комерцијално.
Со сателит опремен со високо чувствителен радар и специјално развиени алгоритми и шеми на скенирање, тој сака да направи видливи остатоци со големина помеѓу еден и десет сантиметри. Ова ќе овозможи целосно следење на орбитата на Земјата за прв пат. Подоцна, сонди со роботски раце ќе отстрануваат поголеми парчиња.
Разговорот со Ербас на Саемот за мобилност IAA во Минхен ја зајакна неговата решителност: „Тие беа свесни за проблемот и беа задоволни што некој се обидуваше да го реши. И тогаш ми светна – навистина мора да основате своја компанија“, вели тој. Компанијата треба да се вика „Проект-С“. Чудесно, веднаш по нејзиното основање, стапи на сила нов закон за вселената на Европската унија. Овој закон ги обврзува операторите на сателити да го отстранат својот вселенски отпад.
Баварија посегнува по ѕвездите
Но, вселенскиот стартап не започнува само со неколку илјади евра. И кој би бил толку смел да инвестира во 22-годишен стартап кој се занимава со вселенски отпад?
„Ние“, вели за ДВ баварскиот министер за економија Хуберт Ајвангер. Од 2018 година, Баварија инвестираше повеќе од 245 милиони евра во вселенски проекти – од планираниот Центар за контрола на Месечината во Оберпфалцхофен до ризични, но иновативни стартапи. „Овие компании и истражувачки институции можат да спроведуваат проекти кои инаку никогаш не би се реализирале“, вели Ајвангер.
Баварскиот премиер Маркус Зедер (CSU) е добро познат по својот ентузијазам за вселенските патувања. Но, министерот Ајвангер има и визија за Баварија како основа за овие прашања: „Баварија треба да продолжи да биде ‘рбетот на европските вселенски патувања“. За таа цел, германската држава длабоко посегнува во својата каса – и без да бара дел од сопственоста.
„Тешко ми веруваат во Калифорнија“, се смее Аскианакис. „Што, само така добивате пари?“ прашуваат тие. За развојот на својата прва вселенска мисија, планирана за лансирање во 2026 година, „Проектот С“ е кофинансиран со еден милион евра од страна на баварската покраинска влада.
Ова му дава на Аскианакис простор за маневрирање и независност.
Многу американски инвеститори го условуваат своето финансирање со преселба во САД. „Зошто би го направил тоа кога можам да најдам идеални услови во Баварија?“, прашува тој.
Од пабска шега до вселенска моќ
Баварскиот вселенски „екосистем“, исто така, има големи надежи за 35-те милијарди евра инвестиции во вселената и одбранбените капацитети што ги објави федералната германска влада. Тоа е чекор во вистинската насока, но не е доволно, вели Ајвангер. Затоа Баварија го поттикнува својот вселенски сектор, „бидејќи сме свесни и за високиот потенцијал и за одговорноста“, објаснува баварскиот министер за економија.
Сателити од Оберпфафенхофен, астронаути од Оберамергау, можеби дури и баварска мисија на Месечината – само пред неколку години, тоа би било шега. Денес, вселенскиот бум во Баварија повеќе не е научна фантастика, туку многу реална економска политика.
Повеќе од 10.000 висококвалификувани работни места, 2,9 милијарди евра во договори од Европската вселенска агенција – речиси 40 проценти од обемот на германската ESA од 2015 година: Баварија посегнува по ѕвездите, и тоа со извонредна ефикасност.
Германската федерална држава се стреми кон високи цели – барем кога станува збор за вселената. А Леонидас Аскианакис, со „Проектот S“, сака да се осигури дека патот до таму останува чист. На крајот на краиштата, некој мора да направи простор кога просторот станува тесен.
