Данската амбасадорка во Србија, Перниле Далер Кардел, изјави дека сега е тешко да се каже дали Србија ќе отвори нов кластер до крајот на годината, бидејќи покрај оценката на Европската комисија дека се исполнети одредниците, подеднакво важна е и политичката оценка на земјите-членки за тоа дали е постигнат доволен напредок, првенствено во владеењето на правото и процесот на нормализирање на односите со Косово.
Кардел во интервју за агенцијата Бета изјави дека извештајот на Комисијата проценува дали се исполнети одредени критериуми во процесот на реформи и усогласувањето на регулаторната и законската рамка со правилата и прописите на ЕУ, дали се исполнети предусловите за отворање кластер, но дека покрај тоа, потехничкиот дел од процесот, постои и уште еден подеднакво важен, а тоа е политичката оценка на земјите-членки.
„Овие две работи треба да се синхронизираат за навистина да се движиме напред, и таму ќе видиме дали постои желба и чувство дали Србија е таму каде што треба да биде за да отвори нов кластер. Значи, малку е прерано да се каже дали ќе има консензус меѓу земјите-членки за ова. По извештајот на Комисијата, ќе започне многу интензивна дискусија меѓу земјите-членки, која ќе трае до состанокот на Европскиот совет во втората половина на декември. Не сакам да прејудицирам, но да останеме оптимисти дека Србија ќе може да продолжи напред“, рече Кардел.
Земјите од ЕУ постојано нагласуваат дека треба да се постигне доволен напредок во реформата на владеењето на правото и дека мора да се постигне напредок во процесот на нормализирање на односите со Косово, рече Кардел, потсетувајќи дека Советот на ЕУ, во своите заклучоци за проширувањето на крајот од минатата година, наведе дека напредокот во овие две области ќе ја одреди брзината на напредокот на Србија.
„Тешко е да се каже во овој момент како земјите-членки ќе го гледаат ова“, рече амбасадорот на Данска, актуелен претседавач со Советот на ЕУ.
Кога станува збор за усогласувањето на Србија со заедничката надворешна и безбедносна политика на ЕУ, нивото на усогласување се зголеми на 63 проценти, што, според Кардел, покажува дека Србија напредува, но е прерано да се каже дали е доволен.
„Од земјите-членки зависи дали ова е доволен напредок за да кажеме дека засега сме задоволни со него или дали сакаме поголемо усогласување“, додаде Кардел.
Таа нагласи дека е важно извештајот за напредокот на Европската комисија за земјите-кандидатки да биде фактичка проценка на развојот, каде се наоѓа земјата-кандидатка и какви се препораките за понатамошен напредок.
„Не сум сигурна дека ми се допаѓаат зборовите „построго“ или „покритично“, бидејќи тоа некако подразбира дека ги земате истите факти, а потоа ги оценувате на поинаков начин“, рече Кардел.
Данската амбасадорка рече дека разбира дека процесот на европска интеграција на Србија трае веќе долго време и дека „доаѓа време кога се прашувате дали ова е вечен процес или дали на крајот ќе доведе до нешто“, но дека се надева дека српските граѓани навистина ќе слушнат дека проширувањето е повторно на политичката агенда на ЕУ.
Таа додаде дека процесот на интеграција го менува општеството и дека луѓето не секогаш гледаат позитивно на промените, но дека реформите, кои се „болен процес“ на краток рок, ќе донесат долгорочни ефекти што се добри за Србија.
Во врска со поддршката на српските граѓани за членство во ЕУ, која е најниска во регионот, Кардел рече дека „секој има своја домашна задача“.
„Владата има многу важна улога да зборува позитивно за ЕУ. Медиумите имаат важна улога. Не барам од медиумите да водат кампањи или нешто слично, туку наместо кампања против ЕУ, можеби пообјективно да претстават што прави ЕУ во оваа земја. И секако, ние како земји-членки можеме да направиме повеќе во претставувањето на тоа што е ЕУ“, рече амбасадорката.
Кардел нагласи дека цврсто верува дека постои силен моментум во процесот на проширување на ЕУ, кој е поттикнат од геополитичката ситуација и потребата Европа заедно да стане посилна, додавајќи дека новиот моментум во тој процес можеби е предизвикан од војната во Украина, но дека тоа довело до желба да се види моментум; исто така и кај другите земји-кандидатки, кога ќе бидат подготвени да продолжат напред.
„Денес живееме во свет во кој Европа мора да биде посилна, пообединета, а еден од начините за постигнување на ова е проширувањето. Овој процес во голема мера е поттикнат од Украина, но не само од Украина. Војната во Украина ни покажа колку е важно да бидеме обединети и земјите-кандидатки всушност да успеат да станат членки, за да можеме ние како Унија да станеме уште посилни“, рече Кардел.
Амбасадорката нагласи дека е важно Западен Балкан да стане дел од ЕУ и дека всушност најголемиот напредок во процесот на европска интеграција го постигнале земјите од Западен Балкан, Албанија и Црна Гора, кои, додаде таа, се движат најбрзо по тој пат.
Кардел рече дека Данците претходно биле неодлучни за проширувањето на ЕУ, но дека денес тие многу го поддржуваат пристапувањето на нови членки, вклучувајќи ја и Србија. Според податоците од анкетата на Евробарометар спроведена Во септември, 75 проценти од Данците го поддржаа проширувањето, што е далеку над просекот на ЕУ од 56 проценти.
„Данците ја препознаваат геополитичката неопходност, луѓето навистина гледаат дека за Европа да биде посилна и во подобра позиција во оваа геополитичка ситуација, со агресивната војна на Русија против Украина, подобро е да бидеме силни заедно, а тоа бара проширување“, рече Кардел, додавајќи дека високите дански претставници често зборуваат за тоа јавно, дома и во странство.
Амбасадорката рече дека паралелно со процесот на проширување на ЕУ, се водат дискусии за реформи во рамките на Унијата со цел да се биде подготвен за нови членки, нагласувајќи дека двата процеса одат рака под рака и дека токму тоа се случува.
Кардел нагласи дека ЕУ е унија на заеднички вредности и дека е многу важно земјите-кандидатки и новите членки да ги делат овие вредности, а таа исто така посочи на важноста на Планот за раст за Западен Балкан, кој им овозможува на земјите да се приближат кон Унијата преку спроведување на реформи.
Србија ќе мора да спроведе реформи и во енергетскиот сектор, а Кардел изрази задоволство што е формирана заедничка работна група ЕУ-Србија за да разгледа како ЕУ може да ѝ помогне на Србија да постигне енергетска безбедност и независност.
„Србија треба да биде задолжена за својот енергетски сектор, а не зависна од други. Во поголемиот дел од Европа видовме дека оваа зависност, недостаток на енергетска безбедност и недостаток на контрола врз сопственото снабдување со енергија е важно прашање и дека стана геополитичка алатка на начин на кој не очекувавме“, рече Кардел.
Интервјуто е создадено како дел од проект кофинансиран од Министерството за информации и телекомуникации, ставовите изразени во текстот не мора да ги одразуваат ставовите на телото што ги доделило средствата.
