Европската комисија предлага зголемување на акцизите за цигари и тутунски производи за дури 73 проценти, или од 124,2 на 215 евра за 1.000 парчиња, што би претставувало двојно поголем акцизен товар за цигари и сите никотински производи отколку во земјите со кои се граничи Европската Унија, што би ја ставило извозно ориентираната тутунска индустрија на Хрватска во тешка позиција, буџетот би изгубил милиони евра годишно, а стравот од цветачки црн пазар е оправдан, предупредува Хрватското здружение на работодавачи во публикацијата „Фокус на неделата“ од главниот економист на ХУП, Хрвоје Стојиќ.
Стратешка индустрија
– Хрватската тутунска индустрија е стратешки важна и единствено вертикално интегрирана – од конечното производство во Истра до одгледувањето во Славонија и Подравина. Вработува околу 10.000 луѓе, извозот достигнува 400 милиони евра, а околу триста земјоделци произведуваат 6 проценти од европскиот тутун со загарантиран откуп и пристојна заработка. Затоа оваа индустрија не може да се третира во нашата земја како што е низ целата Европска Унија, истакнува здружението на работодавачи.
Анализите покажуваат дека побарувачката за цигари, тутун и никотински производи во Хрватска е значително почувствителна на промените на цените отколку што претпоставува Европската комисија, па затоа HUP заклучува дека планираното зголемување на акцизите би довело до намалување, а не до зголемување на даночните приходи.
– Хрватскиот буџет би можел да изгуби околу 240 милиони евра годишно, што е речиси 24 проценти од тековните приходи од акцизи на тутунски производи. Овој пазар што се губи не би исчезнал, туку би се влеал во нелегалниот пазар, охрабрувајќи ги криминалните синџири во земјата и регионот, предупредува HUP.
Тие додаваат дека би имало големи разлики во цените на тутунските производи што би произлегле од зголемувањето на акцизите во споредба со нашите соседни земји кои не се членки на ЕУ: Србија, Босна и Херцеговина и Црна Гора, што би ја ставило хрватската тутунска индустрија во исклучително тешка позиција.
Покрај зголемувањето на акцизите, Комисијата предлага и даночен механизам TEDOR, односно пренасочување на 15 проценти од националните приходи од акцизи кон буџетот на ЕУ, што би ја чинело Хрватска 152 милиони евра годишно, според HUP.
– Ова не носи нови приходи за државата, туку ги прераспределува постојните и ги пренесува во ЕУ, спротивно на фундаменталниот принцип на сопствени приходи на ЕУ. Уште полошо, TEDOR се потпира на опаѓачка основа, потрошувачката на тутунски производи, и затоа е неодржлив на долг рок, според HUP, додавајќи дека предложените мерки би ја ограничиле фискалната автономија на земјите-членки, особено на југот и југоистокот од ЕУ, каде што куповната моќ е под просекот на Европската унија, вклучително и Хрватска.
Тие проценуваат дека вкупната годишна загуба за државниот буџет врз основа на двата предлози на Комисијата би била 400 милиони евра.
Отфрлете го новиот данок
Затоа, Здружението на работодавачи предлага отфрлање на TEDOR со цел да се зачува фискалниот суверенитет бидејќи тој „прераспределува национален доход и ја загрозува стабилноста на буџетите на земјите-членки на ЕУ“.
HUP, исто така, предлага отфрлање на идејата за нови приходи на ЕУ, како што е данокот CORE за компании со нето приход над 100 милиони евра, за кој велат дека ги изненадил бидејќи веруваат дека претставува дополнителен товар за компаниите и ја намалува конкурентноста на голем број средни и големи хрватски компании. Тие предлагаат Хрватска да се координира со земјите од регионот за да добие посилна преговарачка позиција со Комисијата, а индустријата и Министерството за финансии активно да соработуваат во наоѓање одржливи решенија што ги штитат фискалните и економските интереси.
Дополнително, тие предлагаат фазно и умерено прилагодување на акцизите, со цел да се избегнат даночни шокови и раст на сивиот пазар, и поповолен даночен третман на производите со намален ризик (загреан тутун, е-течности и никотински кесички), што би ги охрабрило пушачите да се префрлат на помалку штетни алтернативи, да ја зачуваат флексибилноста на земјите-членки на ЕУ и да го ублажат негативното влијание врз пазарот, објавува Нови лист.
Според пресметките, претерано високите минимални стапки за производи со намален ризик, како што се е-течности или никотински кесички, би можеле речиси да го уништат пазарот за овие производи во ЕУ. Имено, предложената минимална стапка од 143 евра по килограм за никотински кесички, според пресметките на ЕК, би ја намалила нивната продажба за дури 86 проценти, што би ги обесхрабрило пушачите да преминат од цигари на алтернативи и би ја нарушило конкуренцијата на пазарот. Поумерените стапки, според HUP, прилагодени на условите на секоја земја-членка, би овозможиле поефикасна борба против нелегалната трговија.
Пазарот ќе падне во рацете на шверцерите
Европската унија веќе губи 17 милијарди евра годишно од 52 милијарди евра нелегални цигари, додека пазарот за нелегални никотински производи се проценува на 10 милијарди евра, соопшти Хрватското здружение на работодавачи, додавајќи дека зголемените акцизи дополнително би го зајакнале сивиот пазар и шверцот, без да имаат корист за јавното здравје. Во октомври 2024 година, просечната акциза во Хрватска изнесуваше 128 евра за 1.000 цигари, што е само 14 проценти под просекот на ЕУ кога се земаат предвид разликите во цените и приходите, што јасно покажува дека нема простор за брз раст како што е наведено во предлогот на Европската комисија, вели HUP.
