Тешко е да се најдат подобри докази за нашата потреба за блискост од секојдневното искуство на нејзината невозможност. Осаменоста често се романтизира во холивудски стил, како драматична, речиси поетска состојба. Сите ги знаеме тие слики – измачени уметници, меланхолични писатели, изгубени души што гледаат низ прозорците со капки дожд што се лизгаат по нив… Многу романтично, речиси кинематографски. Сепак, реалноста е многу поприземна.
Осаменоста е секојдневно, постојано искуство и нема ништо посебно во неа. Токму оваа обичност ја прави препознатлива – не ве прави мистериозни, туку само… осамени. И по малку тажни. Некои луѓе го поминуваат животот со леснотија, шармирајќи го секој што ќе го сретнат. Сепак, осаменоста не ги погодува само оние кои друштвото ги отфрла. Често се провлекува во секојдневниот живот, по раскинување, губење на сакана личност или кога близок пријател ќе замине на ново работно место. Понекогаш и ние самите се селиме и мораме да градиме нови врски од нула. Осаменоста не избира, не дискриминира според возраст, пол или социјален статус.
Според истражувањето „Корени на осаменоста“, 73 проценти од миленијалците и 80 проценти од младите под 18 години се чувствуваат осамено. Тоа е речиси универзално искуство, но ние молчиме за тоа. А треба да проговориме, бидејќи осаменоста, покрај тоа што е болна, влијае и на нашето здравје. Во современиот свет, таа го скратува животот речиси колку и пушењето, дебелината или хроничниот стрес. Поврзано е со поголем ризик од деменција, срцеви заболувања, депресија и анксиозност, и трагично, тоа е една од главните причини за самоубиствени мисли.
Високата цена на луксузот на независноста
Современиот живот не го олеснува формирањето врски. Повеќе луѓе од кога било живеат сами. Често се селиме, а дури и не ги знаеме имињата на нашите соседи. Работиме во отворени канцеларии каде што се преправаме дека не ги слушаме приватните разговори на нашите колеги или, уште почесто, работиме од дома, каде што навистина не слушаме никого. Ги менуваме работните места почесто од кога било, како и нашите места на живеење. Денес, едноставно поминуваме повеќе време сами отколку порано.
Животот порано беше постабилен. Луѓето живееја на истото место со децении, дури и со генерации. Го познаваа својот месар, пекар, мајстор… Локалната заедница беше како големо семејство во кое секој знаеше сè за секого, и добро и лошо. Денес уживаме во луксузот на независноста, но плаќаме цена за тоа – живееме во затворени микросветови.
Не е само темпото на модерниот живот виновно. Постои уште една, подлабока сила што може да нè турне во изолација – нашиот сопствен мозок.
И мозокот е осамен
Замислете ако нашиот „социјален радар“ – делот од мозокот што ги препознава сигналите на другите луѓе – работеше совршено. Секогаш би знаеле кога да се насмевнеме, кога да кимнеме во знак на разбирање и кога дискретно да се повлечеме. Ако нашата емпатија беше посилна, би ги разбирале другите и интелектуално и емоционално, претворајќи се во социјални камелеони кои лесно наоѓаат заеднички јазик со сите.
Сепак, реалноста е спротивна. Наместо да нè направи социјално повешти, осаменоста го исцрпува нашиот мозок и ги ослабува деловите одговорни за разбирање на другите. Стануваме сомничави, ја губиме емпатијата и секоја интеракција ја перцепираме како битка, а не како можност за блискост. Тоа е состојба што невробиолозите ја нарекуваат начин на самоодбрана.
Потоа мозокот ги препознава заканите таму каде што ги нема, погрешно ги толкува неутралните изрази како непријателски и нè води во маѓепсан круг на осаменост.
Како да го излажете сопствениот мозок?
Ако поминувате низ раскинување или започнувате живот во нов град, запомнете – вашиот мозок, кој копнее по врска, може да ве измами. Може да ве натера да помислите дека сите ве одбиваат, да откажувате договорен состанок и да останувате сами дома. Кога ќе го препознаете ова, ви станува полесно да се спротивставите.
Кога чувствувате дека сите ве критикуваат, обидете се да го доведете во прашање – можеби само вашиот мозок ви испраќа „демо верзија“ од метод на самоодбрана.
И како да го исклучите тоа? Парадоксално, со поврзување со другите. Со градење длабоки, искрени односи што опфаќаат различни делови од вашата личност. На овој начин, стануваме видени, разбрани и поддржани. За момент, не осамени.
Секако, не е можно целосно да се заштитите од осаменоста. Тоа е дел од човечкото искуство. Дури и кога имаме многу пријатели, загубата на сакана личност нè остава со неизбежна празнина. Ниту една друга врска не може да ја исполни.
Сепак, близината со другите ни помага полесно да се справиме со таа болка. Негувањето на врските го штити нашето ментално здравје и ги ублажува ударите на животот. Единствениот лек за осаменоста е блискоста.
