Додека македонските политичари се фатени во партиски борби и кариеристички пресметки, соседна Албанија тивко но ефикасно го трансформира својот дел од Охридското Езеро во туристичка дестинација која денес им прави сериозна конкуренција на македонските туристички центри.
Подградец – Новиот бисер на Охридското Езеро
Подградец, малиот албански град на брегот на Охридското Езеро, во изминатите години доживеа вистинска туристичка револуција. Она што некогаш беше скромно место со ограничени туристички капацитети, денес се претвори во модерна урбано посакувана туристичка дестинација која привлекува туристи од цела Европа.
Албанските власти вложија значителни средства во инфраструктурата, изградија современи хотели, ресторани и туристички содржини. Брегот на езерото е уредно одржуван, патиштата се во одлична состојба и пристапни,поголем дел новоизградени, а богатата туристичка понуда нуди нешто за секого. Цените се конкурентни и достапни за различни категории туристи (поевтини од Охрид), што го прави Подградец се поатрактивна алтернатива.
Особено важно е тоа што Албанија успеа да ја зачува автентичноста на местото, комбинирајќи ја со современите туристички стандарди. Додека Охрид мака мачи под плаштот на УНЕСКО за да се сокрие урбаната мафија, Подградец и Албанија радикално ја решија урбаната мафија. Албанските власти покажаа решителност и ги урнаа сите приобални диви градби, некои од нив и милионски вредни, и создадоа хармонична урбана туристичка средина која е визуелно атрактивна и функционална.
Резултатот е дестинација која нуди квалитет по разумни цени, со уредена урбанистичка структура што го прави местото пријатно за шетање и уживање во природните убавини на езерото.
Охрид – Од круна до обична туристичка дестинација
За разлика од албанскиот напредок, македонскиот Охрид се соочува со низа проблеми кои го спречуваат да го задржи својот статус на водечка туристичка дестинација на Балканот. Високите цени, лошо одржувана инфраструктура, недоследност во туристичката политика и отсуство на долгорочна визија го прават Охрид се помалку атрактивен за туристите.
Особено скандалозен е фактот што пристапниот пат до Охрид се гради веќе 15 години и никако да се догради, што создава хаос и негативно искуство за туристите уште при доаѓањето во градот. Додека Подградец може да се пофали со одлична патна инфраструктура и лесен пристап, македонскиот Охрид ги дочекува посетителите со градежни работи, запушен сообраќај и лоши патишта.
Уште потрагична е состојбата со урбанистичката анархија во Охрид. Додека Албанија покажа решителност во борбата против урбаната мафија, во Охрид никнуваат диви градби покрај самото езеро, кои го нарушуваат визуелниот идентитет на градот и го загрозуваат неговиот статус на УНЕСКО наследство. Македонските власти се покажаа неспособни да се справат со урбаната мафија и да ја заштитат урбанистичката хармонија која е клучна за туристичката атрактивност.
Додека Подградец вложува во модернизација и промоција, Охрид се потпира на својата историска слава, заборавајќи дека туризмот денес бара постојани инвестиции и иновации. Резултатот е дека многу туристи кои доаѓаат на Охридското Езеро сè почесто ги бираат албанските хотели и ресторани.
Преспа и Дојран – Изгубените бисери
Ситуацијата со туристичките центри Преспа и Дојран е уште потрагична. Овие природни убавини, кои имаат огромен потенцијал за развој на туризмот, се практично запуштени и заборавени од страна на надлежните институции.
Преспанскиот регион, со својата уникатна природа и богато културно наследство, можеше да биде едно од најатрактивните туристички места во регионот. Наместо тоа, тој страда од лоша инфраструктура, недостаток на промоција и отсуство на стратешко планирање.
Дојранското Езеро, некогаш популарна дестинација, денес е сенка од тоа што некогаш било. Еколошките проблеми, недостатокот на инвестиции и лошо управување довеле до деградација на оваа некогаш прекрасна туристичка дестинација.
Отсуството на национална туристичка стратегија
Клучното прашање кое се наметнува е дали РСМ воопшто има кохерентна национална туристичка стратегија. Анализата на тековната состојба сугерира дека таква стратегија или не постои, или е неефикасно спроведувана.
Туристичката политика во РСМ се карактеризира со краткорочно размислување, недоследност во спроведувањето на мерките и отсуство на јасна визија за развој на секторот. Додека соседните земји имаат јасни планови за развој на туризмот и ги спроведуваат со постојаност, македонските власти се чини дека импровизираат без долгорочна стратегија.
Административна некомпетентност
Проблемот со туризмот во РСМ не е само во недостатокот на средства, туку и во административната некомпетентност и отсуство на стручност во управувањето со туристичкиот сектор. Честите промени во туристичката политика, недоследноста во спроведувањето на проектите и политизацијата на секторот се главните причини за тековната состојба.
Додека Албанија има јасна визија и ја спроведува со постојаност, македонските власти се фатени во дневна политика и краткорочни решенија кои го штетат долгорочниот развој на туризмот.
Од иронија до реалност
Некогаш македонците со иронија велеа дека нивната земја е “топ се додека се граничи со Албанија”. Денес, оваа иронија се претвори во болна реалност – Албанија во многу сегменти го надмина развојот на РСМ, особено во туризмот.
Додека македонските политичари се занимаваат со внатрешно-политички борби и лични интереси, соседните земји тивко но ефикасно ги развиваат своите туристички капацитети и им ги земаат туристите на македонските дестинации.
Итни мерки за спас
За да не биде предоцна, потребни се итни и конкретни мерки:
Развој на долгорочна туристичка стратегија која ќе ги идентификува приоритетите и ќе обезбеди конзистентност во политиките.
Инвестиции во инфраструктура – патишта, комунални услуги, туристички објекти и содржини кои ќе ги подигнат стандардите на македонските туристички дестинации.
Професионализација на туристичкиот сектор преку едукација на кадрите и воведување на современи стандарди во услугите.
Агресивна промотивна кампања која ќе ги презентира македонските туристички потенцијали на меѓународните пазари.
Заштита и ревитализација на природните ресурси како што се Преспа и Дојран, кои претставуваат неискористен потенцијал.
Туристичкиот сектор во РСМ се наоѓа на критична точка. Додека соседите напредуваат, македонските туристички дестинации стагнираат или назадуваат. Потребна е радикална промена во пристапот кон туризмот – од политизиран и неорганизиран сектор кон професионално управуван стратешки приоритет.
Ако не се преземат итни мерки, македонскиот туризам ризикува да стане маргинален играч во регионот, додека места како Подградец ќе продолжат да ги привлекуваат туристите кои некогаш доаѓаа во Охрид, Преспа и Дојран. Времето за чекање помина – сега е време за акција.
Сашо Денесовски
