Отворено писмо до Премиерот Христијан Мицкоски и Владата на РСМ
Почитуван Премиер Мицкоски,
Една година по преземањето на власта, времето за декларативни ветувања истече. Времето за конкретни дела за лицата со попреченост е сега.
Биланс на заборавеноста
Силните проекти – слепо место за ранливите
Во изминатата година, Владата горделиво презентираше “силни проекти” и инвестиции што требало да ја трансформираат земјата. Патни правци, привредни зони, дигитализација, инфраструктурни проекти – списокот на приоритети беше долг и амбициозен.
Но каде се лицата со попреченост во овие приоритети?
Од сите тие “силни” проекти, од сите тие инвестиции и иницијативи, во ниту еден сегмент не слушнавме или видовме што е направено за подобар живот на лицата со попреченост. Ова не е случајност – ова е системско занемарување на една од најранливите групи во општеството.
Парадоксот на селективната меморија
Интересно е како функционира државната меморија кога се работи за лицата со попреченост:
За време на избори:
- Лицата со попреченост постојат и се битни
- Нивните гласови се бараат и почитуваат
- Ветувањата за подобар живот се раздаваат како конфети
По изборите:
- Лицата со попреченост исчезнуваат од државните приоритети
- Нивните потреби се стануваат “несекојдневни”
- Нивните права се одложуваат за “подобри времиња”
Прашањето е едноставно: Во која графа се поставени потребите на лицата со попреченост во државните и општински инвестиции?
Случајот Охрид: Од прифаќање до избегнување
Програмата што можеше да биде пример
СОС БАЛКАН МЕДИА Охрид до Општина Охрид испрати детална Програма за развој на инфраструктура за лица со попреченост. Оваа програма не е декларативен документ, туку конкретен план со:
- Јасни цели за секој сегмент
- Временски рамки за имплементација
- Конкретни активности што можат да се мерат
- Буџетски планови за финансирање
- Механизми за мониторинг и евалуација
Локалната бирократија во акција
Првичната реакција од Општина Охрид беше “позитивна” – програмата се прифати, туку со една “мала” забелешка: ДА немало временска рамка за имплементација!!!
Ова е класичен пример за бирократското избегнување на одговорност.
Кога не сакаш да правиш нешто, секогаш ќе најдеш формален изговор. Кога не сакаш да се обврзеш, ќе речеш дека “не е јасно дефинирано”. Кога не сакаш да дејствуваш, ќе бараш “дополнителни разјаснувања”.
Но програмата има јасни временски рамки:
- Регистар на лица со попреченост: 6-12 месеци
- Пристапна инфраструктура: 18-36 месеци
- Јавен превоз: 12-24 месеци
- Дигитална пристапност: 6-18 месеци
Од “немало време” до “нема интерес”
Изговорот за “недостаток на временска рамка” всушност значи: “Не сакаме да се обврземе кога ќе почнеме и кога ќе завршиме, затоа што всушност не планираме да почнеме воопшто.”
Ова повеќе не поминува. Декларативната достекта заврши.
Предизвик до Премиерот: Време за детален рестарт
Понудена програма за национално ниво
Почитуван Премиер Мицкоски, истата програма што беше понудена на Општина Охрид, сега ја нудиме и на Вас.
Ова не е барање за милост. Ова не е молба за добрина. Ова е барање за исполнување на уставни и законски обврски на државата кон сите свои граѓани.
Зошто токму сега?
- Правна обврска – Ратификувавме Конвенцијата на ОН за правата на лицата со попреченост
- Европска интеграција – ЕУ условува пристапувањето со почитување на правата на ранливите групи
- Морална одговорност – Секој граѓанин заслужува еднаков пристап до јавните услуги
- Економска логика – Инклузивното општество е поефикасно и попродуктивно
Прашања што бараат одговор
Премиер Мицкоски, одговорете на овие прашања:
- Зошто во ниту еден од “силните проекти” не се спомнуваат лицата со попреченост?
- Колкав процент од буџетот е наменет за инфраструктура за лица со попреченост?
- Кога ќе почне системското решавање на овие проблеми?
- Дали сте подготвени да ја прифатите понудената програма?
Конкретни барања за итни мерки
1. Национална стратегија за инклузија (до крај на 2025)
- Ревизија на сите постоечки закони и прописи
- Хармонизација со европското законодавство
- Буџетско планирање за наредните 5 години
2. Итни инфраструктурни мерки (2025-2026)
- Ревизија на пристапноста на сите јавни објекти
- Адаптација на најважните институции
- Пристапен јавен превоз во сите градови
3. Дигитална инклузија (2025)
- Пристапни веб-страници на сите институции
- Дигитални услуги достапни за сите
- Технолошка поддршка за лица со попреченост
4. Транспарентност и одговорност
- Редовни јавни извештаи за напредокот
- Вклучување на лицата со попреченост во одлучувањето
- Независен мониторинг на спроведувањето
Цената на занемарувањето
Човечка цена
Секој ден што се одложуваат овие мерки, илијадници граѓани се дискриминирани и исклучени од општествениот живот. Секој ден што се одолжува дејствувањето, некој останува дома наместо да биде дел од заедницата.
Економска цена
Исклучувањето на лицата со попреченост од работниот пазар, образованието и општествениот живот претставува огромна економска загуба. Инклузивното општество не е трошок – тоа е инвестиција.
Политичка цена
Занемарувањето на ранливите групи се враќа како бумеранг на секоја влада. Граѓаните забележуваат кој се грижи за сите, а кој само за себе.
Заклучок: Предизвикот е фрлен
Премиер Мицкоски, предизвикот е фрлен.
Програмата е готова. Експертизата е достапна. Правната рамка постои. Потребата е очигледна.
Единствено што недостига е политичката волја.
Дали сте подготвени да покажете дека оваа Влада е различна? Дали сте подготвени да покажете дека лицата со попреченост не се граѓани од втор ред? Дали сте подготвени да направите конкретни чекори наместо декларативни изјави?
Нели време е за детален рестарт?
Топката е во вашиот двор. Граѓаните чекаат. Лицата со попреченост заслужуваат. Времето е сега.
Конкретни чекори, не декларативна достекта.
СОС БАЛКАН МЕДИА Охрид
Контакт: kotvaoh@yahoo.com
Охрид, декември 2024
Прилог: Достапна програма
Целосната Програма за развој на инфраструктура за лица со попреченост е достапна за преглед и имплементација. Програмата содржи:
- 9 конкретни сегменти за развој
- Детални временски рамки
- Буџетски планови и извори на финансирање
- Механизми за мониторинг и евалуација
- Мерливи индикатори за успех
Програмата е понудена бесплатно, со единствена цел – подобрување на животот на лицата со попреченост во Република Северна Македонија.
——————————————————————————————————————————————————————————————-
ПРОГРАМА ЗА РАЗВОЈ НА ИНФРАСТРУКТУРА ЗА ЛИЦА СО ПОПРЕЧЕНОСТ ВО ОПШТИНА ОХРИД
ВОВЕД
Општина Охрид има законска и законска обврска да обезбеди соодветни услови за живот и непречено движење на сите свои граѓани, вклучувајќи ги и лицата со попреченост, лицата со ретки болести и лицата со зголемен социјален ризик. Оваа програма предвидува конкретни мерки и активности кои Општината треба да ги преземе за да создаде инклузивно општество и да ги почитува законските одредби поврзани со оваа проблематика.
- РЕГИСТАР НА ЛИЦА СО ПОПРЕЧЕНОСТ
Цел
Создавање и одржување на единствен регистар на лица со попреченост, лица со ретки болести и лица во социјален ризик на територијата на Општина Охрид, како основа за развој на соодветни политики и програми.
Активности
Формирање на стручен тим за развој и одржување на регистарот
Развој на дигитална платформа за евиденција со соодветни мерки за заштита на личните податоци (да се вклучи и Офицер за заштита на лични податоци при Општина Охрид)
Координација со здравствените установи, центрите за социјална работа и невладините организации
Редовно ажурирање на регистарот (најмалку еднаш квартално)
Изработка на годишен извештај за состојбата и потребите на евидентираните лица
Временска рамка
Развој на регистарот: 6 месеци
Целосна имплементација: 12 месеци
- ПРИСТАПНА ИНФРАСТРУКТУРА
Цел
Обезбедување на целосна пристапност на јавните објекти, улици, тротоари и други јавни површини за лицата со попреченост.
Активности
Ревизија на постоечката инфраструктура и идентификација на пречки за движење
Изградба на пристапни рампи на сите јавни објекти
Поставување на тактилни патеки за лицата со оштетен вид во централното градско подрачје
Адаптација на тротоарите со спуштени рабници на сите пешачки премини
Инсталација на звучни семафори на клучните крстосници
Обезбедување на пристапни јавни тоалети
Посебно означени паркинг места за лица со попреченост во близина на јавните објекти
Временска рамка
Започнување: Веднаш
Завршување на приоритетните локации: 18 месеци
Целосна имплементација: 36 месеци
- ЗАКОНСКИ ОДРЕДБИ ЗА ГРАДЕЊЕ
Цел
Доследно спроведување на законските обврски за обезбедување пристапност при изградба на нови објекти и адаптација на постоечките.
Активности
Строга контрола при издавање градежни дозволи со задолжително почитување на стандардите за пристапност
Ревизија на сите основни проекти за градба со фокус на елементите за пристапност
Одбивање на проекти кои не ги исполнуваат стандардите за пристапност
Контрола при технички прием на објектите
Едукација на архитекти, инженери и инвеститори за стандардите на пристапност
Санкционирање на непочитувањето на стандардите согласно законот
Временска рамка
Започнување: Веднаш
Континуирана имплементација
- ЈАВЕН ПРЕВОЗ
Цел
Обезбедување на целосно пристапен јавен превоз за лицата со попреченост.
Активности
Набавка на нископодни автобуси со рампи за инвалидски колички
Адаптација на автобуските постојки за лесен пристап
Обука на возачите за помош на лицата со попреченост
Развој на мобилна апликација за следење на пристапните возила во реално време
Бесплатен превоз за лицата со попреченост и нивните придружници
Временска рамка
Започнување: 12 месеци
Целосна имплементација: 24 месеци
- ТУРИСТИЧКА ИНФРАСТРУКТУРА
Цел
Развој на пристапен туризам во Општина Охрид како туристичка дестинација.
Активности
Адаптација на културно-историските споменици за посета од лица со попреченост
Развој на пристапни патеки во природните локалитети
Обезбедување на информативни материјали во формати достапни за лицата со сензорна попреченост (Брајово писмо, аудио-водичи)
Едукација на туристичките работници за комуникација и помош на лицата со попреченост
Посебни ознаки за пристапни туристички објекти
Временска рамка
Започнување: 12 месеци
Целосна имплементација: 36 месеци
- ДИГИТАЛНА ПРИСТАПНОСТ
Цел
Обезбедување на целосна дигитална пристапност на општинските услуги и информации.
Активности
Развој на целосно пристапна веб-страница на општината според меѓународните стандарди
Дигитализација на општинските услуги со опција за пристап од дома
Обезбедување на документи во пристапни формати
Развој на мобилна апликација за пријавување на проблеми со пристапноста во градот
Редовно информирање за активностите и услугите наменети за лицата со попреченост
Временска рамка
Започнување: 6 месеци
Целосна имплементација: 18 месеци
- ЕДУКАЦИЈА И ПОДИГАЊЕ НА СВЕСТА
Цел
Подигање на свеста кај општата популација за правата и потребите на лицата со попреченост.
Активности
Организирање на едукативни кампањи во училиштата
Обуки за вработените во јавниот сектор за соодветна комуникација и помош
Маркетинг кампањи за подигање на свеста во општеството
Јавни настани за промоција на инклузивноста
Соработка со медиумите за позитивно претставување на лицата со попреченост
Временска рамка
Континуирана имплементација
- БУЏЕТ И ФИНАНСИРАЊЕ
Извори на финансирање
Општински буџет (минимум 3% од вкупниот буџет)
Наменски средства од централниот буџет
Донации и спонзорства
ЕУ фондови и меѓународни донатори
Јавно-приватни партнерства
Транспарентност
Објавување на редовни финансиски извештаи за реализацијата на програмата
Јавни расправи за буџетските приоритети
Вклучување на претставници на лицата со попреченост во одлучувањето за распределба на средствата
- МОНИТОРИНГ И ЕВАЛУАЦИЈА
Тело за следење
Формирање на Комисија за следење на имплементацијата на програмата, која ќе вклучува:
Претставници на општината
Претставници на невладините организации
Експерти од областа
Лица со попреченост
Активности
Редовни состаноци (најмалку еднаш месечно)
Теренски посети и проверки
Анкети за задоволството на корисниците
Годишни извештаи за напредокот
Ревизија и адаптација на програмата според потребите
ЗАКЛУЧОК
Општина Охрид мора да ги превземе сите неопходни чекори за да обезбеди целосна пристапност и еднакви можности за сите свои граѓани. Имплементацијата на оваа програма не е само законска обврска, туку и морална одговорност кон сите граѓани со попреченост. Само преку создавање на инклузивна средина можеме да обезбедиме еднаков пристап до правата и можностите за сите, без оглед на нивните физички, сензорни или интелектуални способности.
Со почит,
Контакт:
kotvaoh@yahoo.com Охрид,16-05-2025 СОС БАЛКАН МЕДИА Охрид
