Туризмот во Македонија повторно се најде во центарот на јавната дебата откако владејачката партија ВМРО-ДПМНЕ објави дека земјата ја посетиле скоро 400.000 странски туристи во првите шест месеци од годината, што претставува раст од 20% во споредба со истиот период лани. Меѓутоа, овие оптимистички проекции се соочуваат со остра критика од дел на јавноста и стручната заедница, која тврди дека реалноста на терен е сосема поинаква.
Официјалните тврдења под лупа
Според соопштението на ВМРО-ДПМНЕ, растот на туризмот е резултат на “преземените мерки и добро планираните политики на Владата во секоја област”. Партијата истакнува дека Македонија станува “посакувана дестинација” за странски посетители кои доаѓаат да ги посетат македонските градови, села, езера и планини, како и да уживаат во традиционалната кујна и вината.
Проблематични аспекти на официјалните податоци
Недостиг на транспарентност: Првиот проблем е отсуството на детални извори за наведените статистики. Не е јасно дали овие бројки доаѓаат од Државниот завод за статистика, од хотелските сместувања, или од други извори. Оваа нетранспарентност го отежнува проверувањето на веродостојноста на податоците.
Методолошки прашања: Не е специфицирано како се дефинира “странски турист” – дали се вклучени само оние кои преночуваат во земјата, или и дневните посетители и транзитните патници. Оваа дистинкција е кључна за точната интерпретација на статистиките.
Отсуство на економски показатели: Соопштението се фокусира исклучително на бројот на посетители, но не дава информации за економскиот ефект – колку средства потрошиле туристите, каква е просечната должина на престојот, или какви се приходите по посетител.
Критики од теренот
Острата критика од граѓанскиот сектор укажува на сериозни проблеми во начинот на кој се промовира македонскиот туризм. Клучните точки на критиката се:
Кружните тури и нивниот реален ефект
Критичарите тврдат дека значителен дел од наведените “туристи” всушност се учесници во кружни тури, главно од Турција, кои се организирани преку ДМЦ Балкан. Овие групи наводно:
- Се дел од пакет-аранжмани кои го покриваат целиот Балкан
- Имаат минимална локална потрошувачка
- Не придонесуваат значително во локалната економија
- “Не купуваат ниту флаша вода надвор од она што го добиваат во аранжманот”
Прашања за субвенциите
Особено проблематични се наводите за “перилницата на испумпани субвенции од Агенцијата за подршка и промоција на туризмот”. Оваа институција, која е одговорна за промовирање на македонскиот туризам, наводно финансира активности кои не даваат реална корист за земјата.
Споредба со регионални трендови
За да се разбере реалната состојба на македонскиот туризм, важно е да се направи споредба со регионалните трендови. Соседните земји како Албанија, Црна Гора и Бугарија бележат стабилен раст во туризмот, но тие се фокусираат на:
- Квалитет наспроти квантитет на посетители
- Инвестиции во инфраструктура
- Диверзификација на туристичката понуда
- Транспарентно известување за туристичките статистики
Економскиот аспект
Вистинскиот успех на туризмот не се мери само преку бројот на посетители, туку преку економскиот придонес. Кључните показатели кои недостасуваат во официјалните соопштенија се:
Директни економски ефекти:
- Приходи од сместување
- Трошоци за храна и пијалаци
- Купување сувенири и локални производи
- Транспортни трошоци
Индиректни ефекти:
- Вработувања во туристичкиот сектор
- Придонес во БДП
- Даночни приходи од туристичките активности
Предизвици и препоракии
Идентификувани проблеми
- Недостиг на стратешки пристап: Фокусот на краткорочни бројки наместо долгорочен развој
- Нетранспарентност: Недоследност во објавувањето на детални статистики
- Квалитет на услугите: Прашања за стандардот на туристичките услуги
- Инфраструктура: Недоволни инвестиции во туристичката инфраструктура
Препоракии за подобрување
За владините институции:
- Редовно објавување детални и транспарентни статистики
- Фокус на квалитетот на туристичкото искуство
- Инвестиции во обука на кадрите во туризмот
- Развој на одржливи туристички практики
За туристичкиот сектор:
- Подобрување на стандардите на услугите
- Развој на автентични туристички производи
- Зголемување на локалната потрошувачка
- Соработка со локалните заедници
Додека официјалните статистики покажуваат позитивни трендови во македонскиот туризм, критиките од теренот укажуваат на потреба од поголема транспарентност и фокус на квалитетот наместо на квантитетот. Вистинскиот успех на туризмот се мери не само преку бројот на посетители, туку преку нивниот економски придонес и долгорочната одржливост на развојот.
За да се постигне вистински напредок, потребен е отворен дијалог меѓу сите засегнати страни – владата, туристичкиот сектор, локалните заедници и граѓанското општество. Само преку транспарентност, одговорност и фокус на квалитетот, македонскиот туризам може да постигне стабилен и одржлив развој кој ќе донесе реална корист за целото општество.
Анализата е базирана на достапни јавни информации и бара понатамошна проверка на фактите од страна на надлежните институции.
Сашо Денесовски
