Србија успешно се справи со гасната криза во 2009 година, кога Русија ги прекина испораките на гас за Европа поради спор со Украина, иако во тоа време имаше само еден гасовод, со Унгарија. Денес, според соговорниците на „Данас“, Србија е во многу поповолна позиција ако рускиот гас биде суспендиран поради ситуацијата со Нафтената индустрија на Србија (НИС).
Соговорниците на „Данас“ нè потсетуваат дека во тоа време Србија купувала гас од Унгарија и Западна Европа (првенствено од Германија), додавајќи дека сега би можела да прибегне кон слични решенија.
Ситуацијата во која се наоѓа Србија денес во споредба со 2009 година е, како што велат, значително пофлексибилна, бидејќи е изградена гасна интерконекција со Бугарија.
Овој гасовод во моментов носи гас од Азербејџан, чии количини би можеле да се зголемат, а одредени количини би можеле да се обезбедат и преку терминалот за течен природен гас во Александрополис, Грција, додадоа изворите на „Данас“.
Тие исто така истакнуваат дека Србија сигурно купува одредени количини гас преку трговија на европскиот пазар на гас, со цел да ги надомести недостасувачките количини, а би можела да ги зголеми и своите купувања на гас таму.
Приказната за евентуално прекинување на рускиот гас во Србија неодамна ја покрена српскиот претседател Александар Вучиќ, кој истакна дека „доколку Србија не добие договор за снабдување со гас од Русија до овој петок, преговорите од другата страна ќе започнат во понеделник“.
Прашањето за прекин на снабдувањето со руски гас е покренато неколку пати во последните неколку месеци, со оглед на тоа што бројни енергетски експерти тврдеа дека Русија не сака да ѝ понуди на Србија долгорочен договор за снабдување со гас, чекајќи да видат какви потези ќе преземе Белград во врска со НИС.
Енергетските експерти сè повеќе нагласуваат во јавноста дека Русија не сака да го продава НИС и дека Србија веројатно ќе биде принудена на задолжителна администрација и откуп за да ја заштити економијата, додека Русија би можела, како одмазда, да ги прекине испораките на гас.
Капор: Гасот може да биде поскап на почетокот, но цените ќе се стабилизираат на среден и долг рок
Експертот за енергија Миодраг Капор оцени дека Србија лесно би можела да ја преброди претстојната зима, во случај на прекин на рускиот гас, благодарение на новите приклучоци и складишта.
„Имавме слична ситуација во 2009 година, кога природниот гас дојде во Србија преку една гранка преку Унгарија. А потоа успеавме да ја пребродиме кризата, бидејќи не само Србија, туку целиот регион добиваше гас од Западна Европа“, се присети Капор, додавајќи дека тоа може да биде случај и сега.
Тој истакнува дека сегашната ситуација е многу пофлексибилна, бидејќи сега имаме гасен интерконектор со Бугарија, од каде што добиваме гас од Азербејџан.
Со оглед на тоа што капацитетот на гасоводот со Бугарија е 1,8 милијарди кубни метри гас, додека Србија добива околу 400 милиони кубни метри гас од Азербејџан, Капор истакнува дека преостанатите 1,4 милијарди кубни метри гас сега би можеле да се користат со купување гас од терминалот за течен природен гас (LNG) во Александраполис, Грција.
„Поранешниот директор на OFAC изјави на отворањето на терминалот за течен природен гас во Александраполис дека Србија ќе изнајми одредени количини течен гас, но тоа досега не се случило. Тоа сигурно би можело да се направи сега, бидејќи пазарот на течен гас е доста флексибилен денес, особено имајќи предвид дека цените на природниот гас се доста ниски на историски нивоа, што значи дека има релативно поголема понуда на пазарот“, вели Капор.
На прашањето дали купувањето гас од терминалот за течен природен гас во Александраполис би можело да ја зголеми цената на гасот за домаќинствата и бизнисите во Србија, Капор забележува дека цените би можеле да бидат поскапи на почетокот, но дека тие би се стабилизирале на среден и долг рок.
„Србија веќе ја субвенционира цената на гасот за домаќинствата, така што граѓаните плаќаат поевтино отколку што се купува гасот. На пример, искуството на Бугарија покажува дека, иако цената на гасот веднаш скокна кога престана да увезува руски гас, таа се стабилизираше многу брзо, а денес, без руски гас, Бугарија има поевтин гас за домаќинствата и индустријата од Србија. Ова се податоци од Евростат“, истакнува Капор.
Капор, исто така, ги истакнува политичките и стратешките предности на диверзификацијата: „На овој начин, се намалуваат и политичките притисоци. Србија може да ја помине зимата без никакви проблеми, а по зимата може да работи на долгорочни договори со нови партнери, а имаме потенцијални партнери особено за течен природен гас.“
Дополнително, нè потсетува Капор, Србија има достапен и гас од складиштето Банатски Двор и складиштата во Унгарија за оваа зима.
Путниковиќ: Гасот преку терминалот за течен природен гас во Грција веројатно нема да може да пристигне за оваа грејна сезона
Уредничката на порталот „Енергија Балкана“ Јелица Путниковиќ вели дека Србија секогаш може да ги купи недостасувачките количини на европскиот пазар на гас, што во моментов го прави за оние кои имаат помалку е количините што му недостасуваат, но, истакнува тој, ќе плати за гас по значително повисоки цени отколку што моментално плаќа за рускиот гас што пристигнува преку Турскиот тек.
Тој потсетува дека гасот од европскиот пазар на гас се плаќа по цената што важи на берзата TTF во Холандија, но дека треба да се вклучат и трошоците за транспорт и логистика.
Кога станува збор за евентуално дополнително количество гас од Азербејџан, Путниковиќ истакнува дека прашањето е дали Баку има дополнителни количини, додавајќи дека преговорите сигурно ќе се одржат во догледна иднина, но дека дополнителните количини за оваа зима се под знак прашалник.
Во врска со снабдувањето со гас преку терминалот за течен природен гас (ТПГ) во Александрополис, Грција, Путниковиќ вели дека е можно „Србијагас“ да купува гас од таму, но исто така додава дека веројатно нема да може да го стори тоа за оваа грејна сезона.
Путниковиќ посочува дека одредени количини гас може да бидат достапни од Турција, кои би пристигнале преку интерконекторот со Бугарија.
Ѓокиќ: Многу поголеми можности за снабдување со течен природен гас од САД, Катар, Алжир…
Политичкиот научник Александар Ѓокиќ
Политичкиот и економскиот аналитичар Александар Ѓокиќ посочува дека Србија може да набавува природен гас само од Азербејџан, додека има многу повеќе можности за снабдување со течен природен гас (ТПГ) од САД, Катар, Алжир и други глобални добавувачи на ТПГ. Тој додава дека изборот на ТПГ е поширок бидејќи се транспортира по море.
„Секако, целиот течен природен гас би одел или преку Грција, терминалот во Александрополис, или преку Хрватска, терминалот во Крк. Ова се единствените два терминали за течен природен гас со кои Србија е индиректно поврзана. Доколку течниот природен гас се испраќа од Крк, тогаш тој би ни стигнал од Унгарија, а доколку се купува на терминалот во Александрополис, тогаш би стигнал во Србија преку интерконекторот со Бугарија“, објаснува Ѓокиќ.
Сепак, изворот на „Данас“ истакнува дека без рускиот гас, цената би била проблем, особено ако, како што вели, се купува не однапред, туку на момент.
