По победата на конзервативниот лидер, Фридрих Мерц, на германските избори во неделата, аналитичарите сметаат дека тој е на пат да ги преземе уздите на најголемата економија во ЕУ, а први на нишан веројатно се зелените политики, бегалците и Кина.
Сè уште не е јасно како точно ќе изгледа новата германска влада или колку Мерц ќе може да ја преобликува германската политика како што му одговара, но постојат одредени претпоставки според неговите досегашни позиции. Сепак, веројатно ќе поминат неколку недели пред да се постигне договор во коалициските разговори меѓу Христијанско-демократската алијанса на Мерц (ЦДУ/ЦСУ) и другите партиии и Мерц да стане канцелар.
Но, едно нешто изгледа сигурно, Мерц ќе ја одведе Германија во друга насока од онаа на актуелниот канцелар Олаф Шолц. „Новата Германија“ можеби нема да личи на онаа што Ангела Меркел, исто така од ЦДУ, ја водеше 16 години, до 2021 година, анализира Политико.
Минатиот месец, Мерц (неуспешно) вршеше притисок врз германскиот парламент за нови миграциски мерки со поддршка на екстремно десничарската партија Алтернатива за Германија. Тоа означи јасно отстапување од ветувањето на Меркел за прифаќање бегалци.
Од потенцијален пресврт во долгогодишната политика на Германија за нуклеарната енергија, до плановите за рестартирање на германско-француската оска за зајакнување на трговијата со ЕУ, Мерц би можел да го разниша политичкиот пејзаж на Германија и, со еден удар, оној на Европската Унија како целина.
Европа мора да се брани без помош од САД
Два дена пред изборите, Мерц издаде остро предупредување дека Европа мора да биде подготвена да се брани без помош од САД.
– Мораме да се подготвиме за можноста Доналд Трамп повеќе да не ја поддржува безусловно заемната одбрана на НАТО – рече Мерц во интервју за германска телевизија.
Тој алудираше на тоа дека Германија може да бара нуклеарна заштита од европските сојузници.
– Треба да имаме дискусии и со Британците и со Французите, двете европски нуклеарни сили, за тоа дали нуклеарното споделување, или барем нуклеарната безбедност, што важи за Велика Британија и за Франција, може да се однесува и на нас – рече тој.
Мерц вети и големи и широки политики за зголемување на германската одбранбена индустрија и ќе се очекува брзо да го исполни претходното ветување за укинување на блокадата на неговиот претходник за испраќање крстосувачки ракети со долг дострел „Таурус“ во Украина, за напади врз руски цели.
Главна тема на неговите први недели на функција ќе биде воспоставувањето начин како Берлин да ги собере парите за проширување на фондот од 100 милијарди евра, договорен во владата на Шолц за финансирање на надградба на опремата и за ископувањата на Бундесверот.
Таа готовина е доделена и ќе биде потрошена до 2027 година за масивни програми за набавки, предизвикувајќи прашања за тоа како Берлин планира да ги исполни своите обврски кон НАТО, што Мерц вети дека ќе го прави во иднина, одвојувајќи средства од конвенционалниот национален буџет.
– Целта од 2% може повторно да биде качена, а потоа ќе треба да се подготвиме за тоа – рече Мерц за плановите за дополнително постигнување на целта на НАТО, со оглед на тоа што Трамп повика на цел за одвојување 5% од буџетот.
Поблаг однос кон нуклеарната енергија?
Во текот на изминатите неколку години, германската енергетска политика се фокусираше на инвестиции со турбо полнење во обновливи извори на енергија, затворање нуклеарни реактори и напори да обезбеди снабдување со гас од странство за да го замени рускиот увоз.
ЦДУ на Мерц на сличен начин вети дека „постојано ќе ги користи обновливите извори на енергија“. Но, неговото политичко семејство, централно-десничарската Европска народна партија, исто така, е против целите на ЕУ за зелена енергија.
Во меѓувреме, Мерц зазеде потопол тон кон нуклеарната енергија од Шолц, што го предизвикува долгогодишното германско табу околу атомската енергија. Иако земјата веројатно нема да ги оживее затворените реактори, поблагиот нуклеарен став на Берлин може да им помогне на проатомските земји да го убедат Брисел да ја третира атомската енергија повеќе како форма на обновлив извор.
Мерц рече и дека сака да го укине тешко борбениот германски Закон за енергетика во зградите, кој цели да го забрза ширењето на зеленото греење.
Бизнисот е поважен од климатската политика
Владата, предводена од Мерц, ќе стави помалку акцент на климатските промени од коалицијата на Шолц. Мерц изрази загриженост во текот на кампањата за влијанието на климатската политика врз бизнисот, вети дека ќе го стави економскиот раст над сите други грижи и водеше повик да се повлечат неколку зелени регулативи на ЕУ.
Но, поборниците за зелена политика изразуваат уверување дека реторичкиот чекан на Мерц е проблематичен. Индустријата генерално сака помалку бирократија, но сака и конзистентна политика. Индустрискиот стимул може да се искористи за да им се помогне на компаниите да станат позелени и поефикасни.
– Нема да го направат тоа во име на климатската политика. Во ред. Ако тоа е економска политика за нив, во ред – рече извршната директорка на тинк-тенкот „Стратеџик перспективс“, Линда Калчер.
Зелените правила ќе се поедностават?
Мерц, како и Шолц, сака да ги одложи клучните правила, кои вршат притисок врз компаниите во Германија, за да ја зајакне болната германска индустрија.
Тоа значи дека е можно Германија под Мерц да поддржи силен нацрт-закон за омнибус за поедноставување на зелените правила, предлог што Европската комисија се очекува да го објави на 26 февруари.
Победата на Мерц значи и централно-десничарската Европска народна партија, која доминира во Европскиот парламент и е политичкото семејство на Мерц, повторно да има моќен сојузник во најголемата економија на ЕУ. Веќе ЕПП силно притискаше да го намали правилото на ЕУ против уништувањето на шумите со поддршка на групи кои се подесно (најчесто без успех досега).
Постои ли план за помош на автомобилската индустрија?
Мерц ја наследува економијата во рецесија која дополнително се влече од кризата што го зафати нејзиниот автомобилски сектор. Тој ги препознава проблемите: високите трошоци за енергија и работна сила и силна конкуренција во транзицијата на електрични возила. Но, тој сѐ уште не даде детали за тоа како ќе им помогне на производителите на автомобили.
Во предизборните говори, тој вети дека ќе ја намали бирократијата и ќе ги намали високите трошоци, но не ја поддржуваше реформата на германската должничка кочница, која ќе ги држи рацете на Мерц врзани кога станува збор за финансирање на таквите иницијативи.
Германските производители на автомобили се многу зависни од кинескиот пазар, што го натера Шолц да се согласи со желбите на Пекинг, како што е лобирањето против давачките за електрични возила, произведени во Кина. Мерц ќе заземе потврд став кон Кина и јасно им стави до знаење на автопроизводителите дека не треба да доаѓаат кај него ако нивните азиски инвестиции не успеат.
Германската економија ќе биде построга кон Русија и кон Кина
Мерц зазема поцврст став кон Русија и кон Кина и сака да ги обнови старите пријателства со колегите лидери на ЕУ. Тој ќе има потешкотии ако сака да ја поврзе германската извозна економија со жариштата на брзорастечките економии како што се земјите на Меркосур, Мексико или на Југоисточна Азија.
Мерц признава дека функционалната француско-германска оска може да создаде повеќе трговски зделки, поголема сигурност за компаниите и, на крајот, посилна Европа.
– Мораме да го надминеме нашиот спор за Меркосур – рече Мерц на Светскиот економски форум во Давос минатиот месец, велејќи дека е во редовен близок контакт со францускиот претседател, Емануел Макрон.
Демохристијанската партија сигнализираше и поцврст пристап кон Кина. Или, барем, партијата призна дека германската економија е премногу зависна од желбите на Пекинг.
Земјоделството не мора да биде органско
Победата на ЦДУ на Мерц значи дека Берлин ќе се усогласи со земјоделската политика и со најголемиот политички блок во Европскиот парламент – Европската народна партија, предводена од Баварецот Манфред Вебер, како и со еврокомесарот за земјоделство, Кристоф Хансен.
Пред преговорите за иднината на Заедничката земјоделска политика на ЕУ, Хансен започна реконструкција на политиката на фармите што ефективно ќе ја повлече зелената агенда од минатиот мандат и наместо тоа, ќе нагласи дека земјоделството ќе стане поатрактивно и економски поисплатливо занимање. Во својата кампања, ЦДУ на Мерц рече дека сака ЗЗП „која им служи на земјоделците“.
Левичарската влада на Шолц поттикна иницијативи за поддршка на органското земјоделство и за намалување на отпадот од храна. Но, таа се судри со земјоделците пред една година поради нејзината одлука да ги укине даночните олеснувања за земјоделскиот дизел. ЦДУ соопшти дека ќе го врати даночното олеснување на дизелот и ќе преземе пошироки активности за зајакнување на безбедноста на планирањето за земјоделците.
„Со ЦДУ, ниеден земјоделец нема да мора повеќе да протестира со својот трактор пред Бранденбуршката порта“, велат од партијата.
Парите мора да останат во Германија
Канцеларската функција на Мерц го означува враќањето на конзервативното противење на мешањето во озлогласената германска должничка кочница, која ги ограничува трошењата при државниот дефицит на 0,35% годишно, и кое многумина го сметаат за причина за лошата состојба на инфраструктурата на земјата.
Напорите на Шолц да ја наруши сопирачката предизвикаа колапс на неговата влада, а фракцијата на ЦДУ на Мерц е жестоко против каква било реформа – до одреден степен.
Доволно изненадувачки, самиот Мерц, за време на ТВ дебата на почетокот од овој месец, покажа отвореност за фино подесување, но не пред да се испробаат други решенија.
Инаку, финансиските пазари се општо скептични дека Мерц може да направи многу за да го запре добро документираниот економски пад на Германија, при што се очекува бруто домашниот производ да се намали за 0,5% во 2025 година. Плановите за намалување на даноците и на трошоците ја рефлектираа речиси духовната вера во слободните пазари – истите пазари кои му нанесоа таков понижувачки удар на економскиот престиж на Германија.
Мерц ќе има и критично влијание врз исходот од големата транснационална банкарска битка што може да ги стави на тест идеалите на ЕУ. Кога миланскиот заемодавач „Уникредит“ ја даде својата ненадејна понуда за германската „Комерцбанк“ минатата година, изгледаше токму како вид на прекугранична банкарска консолидација што Марио Драги ја застапуваше во неговиот историски извештај – сè додека владата на Шолц не реагираше со ужас и не смисли диви шеми за да го блокира. Извршната директорка на „Уникредит“, Андреа Орсел, оттогаш рече дека ќе чека на позицијата на Мерц пред да направи уште еден потег, но тешко е да се замисли дека новиот лидер повеќе ќе сака да го подари еден од најценетите заемодавци во земјата.
За финансиските услуги на Германија…
Мерц ги држи клучевите за значително зајакнување на одбранбените капацитети на Европа во годините што доаѓаат. Додека Трамп ја притиска Европа да ги зголеми воените трошоци, многумина во Брисел нетрпеливо чекаат Германија да даде благослов за Европската комисија да позајми пари во име на земјите-членки. Високо задолжените земји како Франција, Италија и Шпанија, кои не ја исполнуваат целта на НАТО за трошоците за одбрана, тврдат дека добивањето „бесплатни пари“ од Брисел е единствениот начин за нив драстично да ги зголемат воените трошоци без да направат политички непопуларни кратења во другите буџетски области.
Мерц изрази поддршка на оваа идеја за време на изборната кампања и поддржувачите се надеваат дека неговата поддршка ќе го победи противењето на штедливите сојузници како Австрија и Холандија. Има многу помалку контроверзни идеи на маса, како што е изземањето на одбраната од правилата за трошење на ЕУ или зголемувањето на воените средства во новиот повеќегодишен буџет на ЕУ што ќе стапи на сила во 2028 година. Но, поддржувачите на заедничкиот долг тврдат дека ниедна од овие нема да биде доволна за да се одговори на обемот на предизвикот.
„Произведено во Германија“
Германските индустриски гиганти пропаѓаат и отпуштаат работници. Од Мерц ќе се очекува да дејствува. Манифестот на неговата партија повика на „Произведено во Германија“ и на модерен антимонополски закон и закон за конкуренција „кој го користи глобалниот пазар како репер“, повикувајќи се на договорот „Сименс-Алстом“ за создавање европски шампион во железницата, што беше блокиран од ЕУ.
Мерц е љубител и на прекугранични проекти, финансирани од државата, познати како „Важни проекти од заеднички европски интерес“, велејќи дека сака да ги користи таквите инструменти „што е можно поефективно во Германија“.
Тој сака и германската национална железничка компанија „Дојче бан“ да биде рационализирана и реструктуирана, со поделба на инфраструктурата и на транспортот „за да се зголеми конкуренцијата“. Со оглед на лошата состојба на германската железница, ова може да се покаже како популарен потег.
Дигиталната трансформација е клучот
Мерц ја гледа дигиталната трансформација како клучот за индустриското заживување на Германија и сака да ја претвори земјата во технолошки фаворит во Европа. Неговиот план е да одвои 3,5% од бруто домашниот производ за истражување и за развој до 2030 година, со посебен фокус на вселената, квантното пресметување, вештачката интелигенција и на „облак технологиите“.
Клучните предлози вклучуваат формирање на самостојно дигитално министерство (во моментов споено со транспорт) и нудење нови стартапи со цел, привремено ослободување од бирократијата.
Мерц рече и дека бирократијата во Берлин и во Брисел треба драстично да се намали за да ја врати Германија својата конкурентска предност. Овој став е во согласност со ставовите на десниот центар во институциите на ЕУ каде што е во тек голем притисок за поедноставување на дигиталните правила.
Во месеците пред германските избори, берлинските пратеници се обидоа да ги заострат ограничувањата (и потенцијално да ги забранат) за „високо ризичните продавачи“, кинеските добавувачи како „Хуавеј“, за да ги спроведат правилата на ЕУ за кибербезбедноста во критичните сектори.
Мерц ќе треба да реши дали треба да се запре кинеската технологија во критичните сектори во Германија. Неговата партија ЦДУ рече дека сака да одржува блиски економски односи со Кина, но и дека е посветена на преземање чекори за заштита на критичната инфраструктура и на безбедносната релевантна технологија.
Партискиот манифест ја истакна и големата промена на курсот во однос на политиката за заштита на податоците, охрабрувајќи повеќе „прагматични“ правила кои овозможуваат користење на податоците за иновации и раст, како и за спроведување на законот.
Нема веќе користење канабис?
Победата на Мерц сигнализира удар за германските корисници на канабис, откако лидерот на ЦДУ вети дека ќе ја смени минатогодишната делумна декриминализација на дрогата. Тој ги обвинува новите политики, кои им дозволуваат на возрасните да поседуваат до 25 грама канабис на јавно место и да одгледуваат 3 растенија по домаќинство, за зголемување на криминалот поврзан со дрога.
Добра вест за љубителите на новите правила на ЕУ за дигитализирање на европските здравствени досиеја. Мерц предложи секој, што ги складира своите податоци во електронско досие за пациенти, да добие попуст на придонесите за здравствено осигурување.
