Откако израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху објави дека Израел има намера да го окупира Појасот Газа со цел да воспостави цивилна администрација во која Хамас нема да има влијание, реакциите доаѓаат од сите страни. И тие се претежно негативни.
Израелските армиски началници не се задоволни ниту од најавата, бидејќи се загрижени за опасноста за заложниците и долгорочните последици од таквата операција.
Според израелските медиуми, целиот процес би се одвивал во две фази.
Првата вклучува интензивни воени операции насочени кон понатамошно уништување на инфраструктурата на Хамас и преземање контрола врз клучните области, вклучувајќи го и градот Газа.
Оваа фаза предвидува евакуација на цивилното население од северните делови на Газа кон југ, заедно со создавање хуманитарни коридори.
Втората фаза подразбира воспоставување целосна воена контрола врз Појасот Газа, но без трајна израелска администрација. Планот е контролата да се предаде по шест до девет месеци на „арапските сили“ или цивилна администрација што не е поврзана со Хамас или Палестинската самоуправа, осигурувајќи дека областа останува демилитаризирана и не претставува закана за Израел.
Египет како решение?
Никаде не е дефинирано или објаснето кои „арапски сили“ би управувале со Појасот Газа, а се споменуваат неколку опции.
Според израелската идеја, тоа би била коалиција од неколку земји, но е прашање кој би ја водел и со каков план.
Засега, повеќето очи се насочени кон Египет. Тој е прифатлив за Израел поради неговата географска близина и неговата историска улога во посредувањето меѓу Израел и палестинските групи, вклучувајќи го и Хамас.
Планот на Египет од 53 милијарди долари за реконструкција на Газа, усвоен на самитот на Арапската лига во Каиро во март, предвидува формирање административен одбор од независни палестински технократи кои ќе управуваат со Газа за време на преодниот период, со поддршка од Египет и Јордан во обуката на палестинските безбедносни сили.
Овој предлог сугерира дека „арапските сили“ би биле повеќе советодавни по природа, без директно воено или административно присуство.
Јордан е исто така споменат како потенцијален домаќин на нова администрација на Појасот Газа, но јорданските претставници, како што е министерот за надворешни работи Ајман Сафади, експлицитно ја отфрлија идејата за испраќање арапски трупи во Газа, нагласувајќи дека не сакаат да бидат сметани за „непријатели“ или да преземат одговорност за последиците од израелските акции.
Обединетите Арапски Емирати и Саудиска Арабија, поради нивните финансиски можности, често се споменуваат како потенцијални донатори за реконструкција на Газа и привремени администратори.
Сепак, обете земји имаат резервиран став кон Хамас и изразија услов дека ќе поддржат само решенија што вклучуваат демилитаризација на Хамас и воспоставување легитимни палестински институции, но без раселување на луѓе.
Од друга страна, Хамас изјави дека ќе разгледа каква било надворешна администрација како „окупација“ ако таа е на кој било начин поврзана со договор со Израел.
Осудување
Планот за окупирање на Појасот Газа е дочекан со речиси едногласна осуда од западните сили, од Германија, Обединетото Кралство и Франција до лидерите на ОН и Европската Унија.
Турција ја повика меѓународната заедница да го спречи спроведувањето на планот, обвинувајќи го Израел за обид за насилно раселување на Палестинците.
Кина изрази сериозна загриженост, нагласувајќи дека Газа им припаѓа на Палестинците и дека единствениот начин за решавање на кризата е итен прекин на огнот.
САД, за разлика од повеќето свои сојузници, не го осудија експлицитно планот. Амбасадорот на САД во Израел, Мајк Хакаби, изјави дека „не е улога на САД да му кажуваат на Израел што да прави“, нагласувајќи дека Израел има право сам да донесува одлуки во врска со националната безбедност.
Претседателот Доналд Трамп избегна директен коментар за планот, фокусирајќи се наместо тоа на потребата од разоружување на Хамас и осигурување дека Газа не претставува закана за Израел.
Малку е веројатно дека меѓународната осуда ќе го наговори израелскиот премиер да се откаже од својот план; само внатрешните израелски односи можат да го сторат тоа. Од неговото објавување, во Тел Авив имаше масовни протести со кои се бараше крај на војната, а не нејзино продолжување.
Политичката опозиција на премиерот во Израел нагласи дека самиот Нетанјаху повеќе не знае како да се извлече од позицијата во која ја довел земјата.
Опозицискиот лидер Јаир Лапид остро го критикуваше премиерот, обвинувајќи го за загрозување на животите на заложниците и продлабочување на меѓународната изолација на Израел со ескалација на конфликтот во Газа. Тој се залага за преговори и дипломатско решение.
Бени Ганц, поранешен министер за одбрана и член на воениот кабинет, предупреди дека целосната окупација на Газа би била „стратешка грешка“ што би можела да доведе до долгорочни воени и економски оптоварувања за Израел.
Поранешни лидери на ИДФ и безбедносни агенции го критикуваа планот како неизводлив и опасен. Тие истакнуваат дека целосната окупација би барала огромни ресурси и би ја загрозила безбедноста на Израел на други фронтови, како што е Либан.
Австралија планира да ја признае Палестина, премиерот: „Нетанјаху негира сè“
Планот за раздвојување
Тие, исто така, потсетуваат на причините зошто Ариел Шарон, израелски премиер од 2001 до 2006 година, еднострано го повлече Израел од Појасот Газа во 2005 година, потег познат како „План за раздвојување“.
Шарон тврдеше дека повлекувањето од Газа е во најдобар интерес на израелската безбедност. Тој рече дека Израел не може засекогаш да одржува воена контрола врз Газа бидејќи создава постојани тензии, троши воени ресурси и ги изложува израелските војници на опасност.
Шарон го гледаше повлекувањето од Газа како дел од поширока стратегија на „раздвојување“ меѓу Израелците и Палестинците, што би ја намалило директната интеракција и конфликт, а воедно би го задржало правото на Израел воено да интервенира во Појасот Газа доколку е потребно.
За само 7 дена, од 15 август до 22 август 2005 година, Израел се повлече од Појасот Газа, со сила, со отпор, пресели околу 8.500 еврејски доселеници кои живееја таму и ги уништи нивните куќи.
Повлекувањето не го донесе очекуваниот мир. Хамас ги доби палестинските избори следната година и ја презеде целосната контрола врз Газа во 2007 година, што доведе до блокада од страна на Израел и Египет и повеќекратни воени конфликти (2008, 2012, 2014…).
Рецепт за катастрофа
Дури и тогаш, израелските аналитичари предупредија дека едностраните планови не можат да дадат резултати и да донесат траен мир. Слично е и денес. Јоси Бејлин, поранешен израелски министер и преговарач за мир, познат по својата улога во договорите од Осло, во интервју за Хаарец изјави дека „планот на Нетанјаху за целосна контрола врз Газа е рецепт за катастрофа“.
Тој додаде дека „ова не е само стратешка грешка што ќе ги чини животите на заложниците и ќе ја продлабочи хуманитарната криза, туку и политички маневар што се обидува да го одвлече вниманието од правните проблеми на премиерот.
Повторната окупација на Газа нема да го уништи Хамас, туку ќе го зајакне неговиот отпор и реконструкција и дополнително ќе го изолира Израел на меѓународната сцена“.
Тал Шалев, политички аналитичар, за Си-Ен-Ен изјави дека „планот на Нетанјаху да ја преземе Газа не задоволува никого освен него самиот. Тоа не им одговара на неговите коалициски партнери, кои сакаат целосна анексија, ниту на военото раководство, кое предупредува на опасностите од заложници и исцрпеност на армијата, ниту на јавноста, која сака прекин на огнот“.
Аналитичарката Мона Јакубијан од Центарот за стратешки и меѓународни студии (CSIS) предупредува, од друга страна, дека планот на Нетанјаху за целосна контрола врз Газа може да го доведе Израел до „вечна војна“.
И покрај сите критики, Нетанјаху најавува дека нема да се откаже од својот план. „Имаме намера да ја преземеме контролата врз Газа за да ја обезбедиме нашата безбедност, да го отстраниме Хамас, да му дозволиме на населението да биде слободно и да го предадеме на цивилна администрација која нема да биде Хамас и ќе се залага за уништување на Израел“, рече тој во интервју за Фокс њуз.
