Изјавата на адмирал Џузепе Каво Драгоне, претседавач на Воениот комитет на НАТО, за превентивни удари предизвика значително внимание во меѓународната јавност. Ова е анализа на импликациите на таквата стратегија.
Контекст на изјавата
Адмиралот Каво Драгоне зборуваше за потребата НАТО да биде подготвен да нанесе „прецизни удари на територијата на Русија” доколку дојде до конфликт. Овие изјави се дел од пошироката дискусија за стратешката приспособување на Алијансата кон новите безбедносни предизвици.
Што би значело превентивен напад?
Превентивна воена акција би подразбирала:
- Удари по воена инфраструктура, командни центри, складишта на вооружување на руска територија
- Настојување да се онеспособат руските офанзивни способности пред да бидат употребени
- Прекршување на традиционалната доктрина на НАТО која е примарно дефанзивна
Ова претставува драматична промена од досегашната политика на НАТО, која историски се фокусираше на колективна одбрана наспроти превентивни напади.
Веројатен воен одговор на Русија
Руската воена доктрина јасно предвидува ескалација во случај на напад на нејзина територија:
Конвенционален одговор:
- Масивни ракетни удари по воени објекти на НАТО во Европа
- Активирање на т.н. А2/AD (Anti-Access/Area Denial) зони
- Мобилизација на дополнителни воени сили
Нуклеарна опција:
- Руската доктрина дозволува употреба на тактичко нуклеарно оружје ако е загрозен територијалниот интегритет
- Кремљ повеќепати укажа дека напад на руска територија би можел да предизвика нуклеарен одговор
- Ескалација до стратешко нуклеарно ниво останува реална опасност
Глобални последици
Воени последици:
- Директен конфликт меѓу НАТО и Русија би бил најголемата воена конфронтација од Втората светска војна
- Огромни човечки жртви и материјална деструкција низ Европа
- Ризик од нуклеарна размена со катастрофални последици за целото човештво
Економски последици:
- Целосен колапс на глобалната економија
- Прекин на енергетски и суровински снабдувања
- Масовни бегалски бранови
- Деструкција на критичната инфраструктура
Геополитички последици:
- Распаѓање на глобалниот безбедносен поредок воспоставен по Студената војна
- Можна фрагментација на меѓународните институции
- Непредвидливо реагирање од други сили како Кина
Дилемата на превенцијата
Парадоксот на превентивната стратегија е што настојувањето да се спречи конфликт преку заплашување може да го предизвика токму она што се обидува да го спречи. Историјата покажува дека стратегии базирани на превентивни напади често водат кон ескалација, особено кога двете страни поседуваат нуклеарно оружје.
———————————————————————————————————————————
Реториката за превентивни напади од страна на високи претставници на НАТО е загрижувачка бидејќи сугерира отстапување од дефанзивните принципи на Алијансата. Во ера на нуклеарно оружје, каде што двете страни поседуваат способност за взаемно загарантирано уништување, превентивната војна не е рационална опција. Дипломатијата, деескалацијата и одржувањето на каналите за комуникација остануваат единствениот одржлив пат за избегнување на катастрофа.
Сашо ДЕНЕСОВСКИ
