Откако Врховниот и Уставниот суд ја потврдија пресудата на Јанез Јанша во случајот со твит во кој ја навредува новинарката Евгенија Карл, Европскиот суд за човекови права сега ја повика Словенија да се изјасни дали правото на слобода на говор на Јанша е повредено. Адвокатот Јуриј Топлак вели дека исходот е тешко да се предвиди.
Европскиот суд за човекови права (ЕСЧП) ја повика Словенија да се изјасни во случајот со жалбата на лидерот на СДС Јанез Јанша против неговата пресуда за твит во кој ја навредува новинарката Евгенија Карл.
Јанша ја поднесе својата жалба до ЕСЧП во јули 2024 година, според публикација објавена минатата недела на веб-страницата на ЕСЧП, а на 16 јули ги повика и Јанша и Словенија, или Државното обвинителство, да се изјаснат дали правото на слобода на говор на Јанша е повредено.
Во својата жалба, Јанша, меѓу другото, тврди дека словенечките судови погрешно процениле важни аспекти на случајот, вклучувајќи ја политичката позадина на неговата изјава, неговата позиција како член на политичката опозиција и фактот дека неговата објава го привлече вниманието кон прашањето за пристрасноста на медиумите, што е во голем јавен интерес. Јанша, исто така, наведува дека судовите не го зедоа правилно предвид тоа што објавата е објавена на мрежата Твитер (сега X), која е позната по „спонтани и експресивни размени на кратки мислења“. Тој оценува дека Карл е јавна личност и нагласува дека неговата објава за пензионирани проститутки била метафора наменета да го опише нејзиното пристрасно известување.
Судот, исто така, ги повика страните да ги базираат своите аргументи на пет од неговите претходни пресуди, кои ги смета за слични. „Во еден случај, Санчез против Франција, ЕСЧП пресуди дека Франција не ја прекршила слободата на изразување кога осудила уредник кој дозволил објави на омраза против муслиманите на интернет. Во другите четири пресуди, против Турција, Унгарија, Ерменија и Македонија, ЕСЧП пресуди дека државите ја прекршиле слободата на изразување. Во еден случај, на пример, стануваше збор за санкционирање на демонстрант кој навредил полицаец со зборовите „идиот“ и „идиот“, а во друг, стануваше збор за глоба на унгарската опозиција, која ја опишала позицијата како мафија“, коментираше адвокатот Јуриј Топлак, директор на истражувачкиот центар „Алма Матер Виена“ во Виена и гостин-професор на Универзитетот Фордам во Њујорк, за претходната пракса за СТА.
Тој додава дека судот ја променил својата пракса со текот на годините. До пред неколку години, тој ја заштитуваше слободата на говорот, вклучително и грубото, вулгарно и непосакувано изразување, како што се изрази како идиот, фашист и слично. Но, во последниве години, ЕСЧП неколку пати ги отфрли жалбите против пресудите за клевета, вклучително и во случаите што ја вклучуваат Словенија – на пример, во случаите на Боштјан М. Турк.
„Затоа, случајот е непредвидлив и зависи и од тоа кои судии ќе одлучат“, вели Топлак. Како што вели тој, многу е веројатно дека совет од седум судии ќе ја донесе пресудата. Сепак, дури е можно седумте судии да одлучат да го препуштат случајот на голем совет од 17 судии, како што направија во претходно споменатите пресуди против Франција, Унгарија и Турција. Од друга страна, случајот би можел да заврши и поинаку, на пример со спогодба…
Новинарот на Телевизија Словенија, Карл, поднесе тужба против претседателот на СДС, Јанша, барајќи надомест за ментална болка и навреда предизвикана од навредливиот твит на Јанша за неа. Во март 2016 година, Јанша објави на Твитер за Карл и нејзината колешка Мојца Шетинц Пашек дека „на одредена Фејсбук страница, борделите нудат евтини услуги од пензионираните проститутки Евгенија Ц. и Мојца ПШ. Едната за 30 евра, другата за 35 евра“. Тој го додаде хаштагот Zvodnik Milan.
Првостепениот суд му додели на Карл 6.000 евра отштета. Јанша прво се жалеше до повисокиот суд, кој ја отфрли неговата жалба, потоа до Врховниот суд со барање за преиспитување на постапката и до Уставниот суд, но во двата случаи не успеа.
Уставниот суд го оцени и случајот од перспектива на правото на слобода на изразување. Судиите во својата одлука напишаа дека Уставниот суд придава големо значење на слободата на изразување на избран претставник на народот, но дека не е важен само статусот на авторот на изјавата, туку и другите околности на случајот, како што се содржината, формата и поширокиот контекст на спорната изјава. Тие нагласија дека изразеното мислење на избран претставник на народот е високо заштитено само доколку придонесува за дискусија за важна општествена тема, односно доколку не содржи навредливи изјави „ad personam“ кои не придонесуваат за дискусија во јавен интерес.
„Доколку подносителот на жалбата навистина сакал да отвори важна тема за наводната политичка пристрасност на спротивниот учесник со спорниот твит, можел да го изрази на значително посуштински начин,“ „и пред сè на значително помалку навредлив начин“, напишаа тие.
Ова беше втората одлука на Уставниот суд во која беше критикуван навредливиот разговор на Јанез Јанша. Уставниот суд, исто така, ја уважи жалбата на Мојца Шетинц Пашек и ја поништи одлуката на Врховниот суд, кој во нејзиниот случај ја поништи отштетата досудена поради навредливиот твит на Јанез Јанша.
