Кристен Еванс е меѓу првите Данки кои ќе мора да чекаат до својот 70-ти роденден за целосно да се пензионираат, но таа не мисли така. Данскиот парламент во мај донесе закон со кој ќе се зголеми возраста за пензионирање од сегашните 67 на 70 до 2040 година.
Али Еванс, 53-годишна банкарска службеничка со добра финансиска состојба, рече дека планира да се пензионира на 65 или 66 години, дури и ако тоа значи дека нема да добивате целосна пензија.
„Мислам дека сте стари на 70 години. Сакате да имате добар живот по пензионирањето“, изјави таа за АФП.
Данска ја усогласи својата возраст за пензионирање со очекуваниот животен век и ја преиспитува на секои пет години. Во 2030 година, возраста за пензионирање ќе се зголеми на 68, а во 2035 година на 69. Но, оние родени по 31 декември 1970 година, вклучувајќи го и Еванс, ќе мора да чекаат додека не наполнат 70 години, објавува Bljesak.info.
Јазот би можел да се прошири
Малкумина во Данска всушност работат додека не ја достигнат возраста за пензионирање. Во 2022 година, кога официјалната возраст за пензионирање беше 67 години, вистинската возраст на која луѓето се пензионираа во просек беше околу 64 години, според податоците на OECD.
„Околу 20 проценти од пензионерите во Данска се пензионираат затоа што не можат да најдат работа или се премногу болни за да работат“, објасни Аске Јул Ласен, етнолог на Универзитетот во Копенхаген, кој е експерт за ова прашање.
„За тие 20 проценти, многу е важно дали возраста за пензионирање повторно ќе се зголеми“, додаде тој, забележувајќи дека „нееднаквоста се зголемува со возраста“.
„Јазот помеѓу оние кои можат да се пензионираат рано затоа што имаат доволно пари и оние кои не можат би можел да се зголеми“, рече Дамун Ашурнија, главен економист во Данската конфедерација на синдикати.
„Многу малку луѓе всушност можат да се пензионираат на официјалната возраст за пензионирање. Нашите членови не се меѓу нив“, рече тој.
Данска има универзална јавна пензија
Камила Расмусен, 37-годишна членка на синдикатот која работи како гастроентеролошка медицинска сестра во болница во Копенхаген, верува дека нема да биде физички способна да работи до 70 години.
„Тоа би било навистина тешко за мене, одење 10.000 чекори секој ден. Да бев тука на 70 години, мислам дека би било неправедно кон пациентите“, предупреди таа.
„Веќе денес гледаме дека две третини од нашите членови се пензионирале пред официјалната возраст за пензионирање. А тоа е затоа што се исцрпени и работеле тешка физичка работа“, рече Ашурнија.
Данскиот пензиски систем се состои од неколку делови. Постои универзална јавна пензија, моментално 7.198 круни или 965 евра месечно, плус две дополнителни пензии финансирани од работодавците преку пензиски фондови, задолжителни и опционални. Некои луѓе исто така штедат за своето пензионирање приватно.
Ашурнија рече дека верува оти зголемувањето на возраста за пензионирање на 70 години е единствениот начин за финансирање на данската социјална држава.
„Како што населението старее и очекуваниот животен век се зголемува, ако сакаме да обезбедиме исти јавни услуги како денес, треба да обезбедиме јавни финансии“, рече тој.
Автоматското зголемување на возраста за пензионирање е во сила речиси 20 години.
Сепак, тој го критикуваше автоматското зголемување на возраста за пензионирање на секои пет години, кое е во сила од 2006 година. Според овие правила, возраста за пензионирање во 2070 година ќе биде 74 години.
За Ерик Симонсен, заменик-претседател на Конфедерацијата на дански работодавци, ова е единствениот пат напред.
„Тоа би било најпаметното нешто што треба да се направи, да се зачува системот. За да можеме колку што старееме, толку подолго да работиме“, предложи тој.
Данската премиерка Мете Фредериксен, 47, изјави дека верува оти системот ќе треба да се ревидира кога возраста за пензионирање ќе достигне 70 години.
„Веќе не верувам дека возраста за пензионирање треба да се зголемува автоматски“, изјави таа за дневниот весник „Берлингске“ во август 2024 година.
Во согласност со прегледот на владината работна група, Данската конфедерација на синдикати изјави дека би сакала темпото на зголемување на возраста за пензионирање да се забави.
„Во иднина, можеме да ја зголемуваме само за половина година за секоја година зголемен животен век“, заклучи Ашурнија.
