Кога папагалот ќе изговори збор или фраза на човечки јазик, ние се возбудуваме. Но, дали тие ги разбираат зборовите и фразите што ги кажуваат?
Папагалите се речиси синоним за мимикрија, иако тие не се единствените птици што можат совршено да го имитираат човечкиот говор. Ако папагалот изговори реченица или пее како човек, сите сме возбудени и го фалиме колку е паметен. Но, дали папагалите навистина разбираат што зборуваат?
Во дивината, папагалите се многу социјални животни кои живеат во јата. Тие свиркаат, врескаат и испуштаат други звуци за да комуницираат. Нивниот начин на комуникација е неверојатно сложен, а истражувањата покажуваат дека тие користат вокални сигнали за да им се обратат на другите, слично како што луѓето користат имиња, пишува порталот Live Science.
Кога папагалите живеат со луѓе, тие немаат јато од кое да учат „јазик на папагалите“. Наместо тоа, тие го користат својот неверојатно способен мозок за да го научат човечкиот говор. Но, дали го разбираат?
Одговорот зависи од папагалот и неговото воспитување – но истражувањата покажуваат дека папагалите имаат изненадувачка способност да го разбираат човечкиот говор и соодветно да користат зборови и фрази.
„Птиците кои се правилно обучени можат да научат неверојатен број зборови“, изјави за Live Science Ирена Пеперберг, професорка по психолошки и невролошки науки на Универзитетот во Бостон.
Пеперберг го помина поголемиот дел од својата кариера обучувајќи папагали да го користат човечкиот јазик. Нејзиниот најпознат студент, африканскиот сив папагал Алекс, беше познат по своите извонредни комуникациски вештини.
Алекс разбираше повеќе од 100 зборови за различни предмети, дејства и бои. Можеше да брои до шест и имаше основно разбирање на концептот на нула.
Кога ќе му се покажеше предмет, тој можеше да ја препознае неговата боја, облик и материјал, а можеше и да споредува повеќе предмети користејќи термини како „поголем“, „помал“, „ист“ и „различен“.
Пеперберг и нејзините колеги ја обучија Алекса со метод што ѝ помогна да разбере дека одредени зборови се однесуваат на специфични предмети или концепти.
Како можеме да кажеме дали папагалот разбира што кажува?
Но, експертите велат дека дури и обичните папагали кои се домашни миленици можат да научат основни карактеристики на човечкиот јазик.
Ерин Колберт-Вајт, вонреден професор по психологија на Универзитетот во Пјуџет Саунд, вели дека папагалите дефинитивно можат да научат зборови што се однесуваат на вистински предмети.
„Ако доволно често го изговорите зборот „кикирики“ и им дадете кикирики, тие ќе го поврзат зборот со предметот, исто како што прават децата“, вели Колберт-Вајт.
За да се тестира дали папагалот навистина разбира дека зборот „кикирики“ се однесува на тој конкретен јаткаст плод – а не на која било храна – Колберт-Вајт предлага тест: Почекајте додека папагалот не побара кикирики, а потоа понудете му друга храна.
Ако го разбере значењето на зборот, ќе ја одбие другата храна и повторно ќе побара кикирики.
Вистинските зборови на вистинското место затоа што се паметни
Колберт-Вајт додава дека папагалите полесно учат зборови за конкретни, физички предмети отколку за апстрактни концепти. Сепак, тие можат да го разберат значењето и на некои поапстрактни концепти со помош на контекстот.
„Папагалите понекогаш користат зборови или фрази во вистинскиот контекст затоа што се паметни“, вели Пеперберг.
На овој начин, папагалот може да научи дека луѓето велат „здраво“ кога влегуваат во соба, а потоа да почне да ги поздравува луѓето на тој начин.
Можеби не го разбира подлабокото значење на поздравот, но бидејќи на неговиот сопственик му се допаѓа ова однесување и често го наградува со внимание, повторувањето на фразата е засилено.
Папагалите формираат силни врски со своите сопственици и се многу чувствителни на нивните одговори, па затоа брзо учат да користат зборови во вистинскиот контекст.
Друг пример е Алекс како ја учи фразата „Жал ми е“. Африканските сиви папагали се познати по својата палава природа, а Алекс не бил исклучок – тој често уништувал предмети во лабораторијата.
Еднаш, кога уништил важен куп хартии, Пеперберг се налутил и почнал да му вика. Алекс потоа рекол: „Жал ми е“.
Пеперберг верува дека ја научил фразата од неа. Кратко пред инцидентот со хартиите, Алекс скршил шолја за кафе. Во тој момент, таа прво беше лута, потоа се загрижи дека тој се повредил и му рече: „Жал ми е“, додека го проверуваше.
По тој инцидент, Алекс почна да ја користи фразата секогаш кога ќе се најдеше во неволја.
„Тој ја поврзуваше фразата со ослободување од напнатост“, напиша Пеперберг во е-пошта. „Немаше каење, но го знаеше контекстот.“
Истото важи и за фразата „Те сакам“. Според Колбер-Вајт, папагалот не го изразува концептот на љубов, туку нешто друго: „Научил да прима внимание, физичка наклонетост и врска со својата омилена личност.“
Можеби папагалите нè разбираат подобро од нас.
„Не знам дали е толку фасцинантно што не го разбираат вистинското значење – дури и луѓето понекогаш ги кажуваат овие зборови без навистина да разберат“, додаде таа.
На крајот на краиштата, Секој папагал има своја единствена способност да го разбира човечкиот говор.
Некои папагали воопшто не зборуваат, особено ако имаат други папагали со кои можат да комуницираат на свој начин, вели Колберт-Вајт.
Затоа, Пеперберг верува дека луѓето треба да им дадат поголемо признание на папагалите за нивните комуникациски вештини – кои науката штотуку почнува да ги открива – наместо да очекуваат од нив да го научат нашиот јазик.
„Општо земено, сметаме дека животните се помалку интелигентни од нас, но очекуваме од нив да ги научат нашите комуникациски системи“, вели Пеперберг.
„Се обидуваме да ги разбереме нивните системи повеќе од 50 години – и штотуку започнуваме.“
