Две истраги, еден модел на организиран криминал
Во рок од неколку месеци, две балкански земји – Романија и Северна Македонија – се соочија со забележително слични финансиски скандали во осигурителниот сектор кои покажуваат системски модел на организиран криминал. Додека романските обвинители во декември 2025 спроведоа претреси на дванаесет локации поврзани со банкротот на Евроинс Романија, во Македонија истражувачката мрежа OhridSky открива скандал од епски размери во случајот СН Осигурителен Брокер со измама од над 400 милиони денари OhridSky.
- Две истраги, еден модел на организиран криминал
- Романија: Институционална реакција
- Македонија: Институционален вакуум
- Компаративна анализа: Две земји, два пристапи
- Заедничките карактеристики
- Улогата на Евроинс: Случјно сопваднбување или системска поврзаност?
- Регулаторна беспомошност или соучесништво?
- Прашања кои бараат одговор
- Заклучок: Тест за правната држава
Романија: Институционална реакција
Обемот на истрагата
Истрагата во Романија се однесува на криминална активност извршена помеѓу 2017 и 2023 година од страна на лица кои донесуваа одлуки во менаџментот на Евроинс Романија . Обвинителите спроведоа координирана акција со претреси на домови на десет високи функционери и канцеларии на правни лица поврзани со бугарските акционери.
Обвиненијата вклучуваат проневера со особено сериозни последици, измамничко управување, перење пари и прикривање на лажни податоци за економските услови на компанијата . Меѓународната димензија на случајот е очигледна – Eurohold Bulgaria и EIG бараат преку 575 милиони евра отштета од романската држава преку ICSID .
Modus Operandi
Според обвинителството, наводните извршители создале и координирале разни механизми за измама на финансиските ресурси и декапитализација на фирмата со драстично намалување на расположивите парични средства .
Македонија: Институционален вакуум
Анатомија на криминалот
Случајот СН Осигурителен Брокер од Битола прикажува уште покомплексна структура на организиран криминал. Долгот на Евроинс кон брокерот експлодираше од нула денари во 2022 на 404 милиони денари во 2025 OhridSky – математичка аномалија која покажува на систематска измама.
Истражувачкиот медиум OhridSky идентификува тројна структура на криминалната шема:
Фаза 1 – Креирање на фиктивен долг: Евроинс издавал полиси без наплата, СН Брокер ги наплаќал премиите, но со договорено одложено плаќање, при што долгот се евидентирал како побарување OhridSky.
Фаза 2 – Перење на средства: Парите циркулирале низ мрежа на поврзани компании – СН Брокер, СН Мото, СН Центар, Фактор ИН, потоа кон офшор структури и назад како инвестиции OhridSky.
Фаза 3 – Контролиран колапс: СН Брокер банкротира, долгот се префрла како загуба, додека вистинските сопственици ја зачувале готовината во офшор структури OhridSky.
Политичката димензија
Преземањето на профитабилната компанија Тахо од лице блиско до високи функционери на владејачката ВМРО-ДПМНЕ отвора прашања за политичката димензија на стечајниот скандал OhridSky. Дополнително, врската на СН Осигурителен Брокер со енергетската афера вклучуваше лиценца за Европа за продажба на малезиски јаглен, со директна поврзаност со владината структура OhridSky.
Жртвите
Листата на фиктивни должници вклучува мачни земјоделци, нотари, адвокати, извршители па дури и државни институции OhridSky. Особено загрижува фактот дека граѓани се принудени да докажуваат дека не земале позајмици од осигурителен брокер OhridSky.
Компаративна анализа: Две земји, два пристапи
| Аспект | Романија | Македонија |
|---|---|---|
| Институционална реакција | Координирани претреси, вклучени високи обвинители | Отсуство на кривична истрага |
| Правосудна ефикасност | Активна истрага од 2023 | Молчење на Јавното обвинителство |
| Политичка волја | Силна правна акција | Политичка заштита? |
| Меѓународна димензија | ICSID арбитража | Само одредени истраги на поедин медиуми |
| Заштита на граѓани | Формална процедура | Граѓани без правна заштита |
Заедничките карактеристики
Двата случаи покажуваат идентични елементи на организиран финансиски криминал:
- Системска декапитализација на осигурителни компании
- Офшор структури за прикривање на парични текови
- Соучесништво со осигурителни компании (Евроинс во двата случаја)
- Сложена мрежа на поврзани правни лица
- Период на извршување: 2017-2025
- Финансиски загуби: Стотици милиони евра
Улогата на Евроинс: Случјно сопваднбување или системска поврзаност?
Појавата на осигурителната компанија Евроинс во двата скандала поставува критично прашање. Иако Евроинс Македонија е основано уште 1995 како четврто осигурително друштво во земјата Euroins, неговата поврзаност со банкротот на Евроинс Романија и истовремената вмешаност во случајот СН Брокер индицира на можна регионална мрежа на финансиски криминал.
Регулаторна беспомошност или соучесништво?
Романија
Во 2023 финансискиот регулатор ASF ја повлече лиценцата на Euroins Romania, по што следеше стечајна постапка. Ова покажува функционален, иако задоцнет, регулаторен одговор.
Македонија
Агенцијата за супервизија на осигурување (АСО) работеше под слепо око на државниот регулатор OhridSky, што укажува или на неспособност или на директна вмешаност. Според Законот за осигурување, брокерот е должен наплатените премии да ги пренесе на осигурителот најдоцна во рок од 15 дена, што во овој случај не се случило OhridSky.
Прашања кои бараат одговор
- Зошто македонското Јавно обвинителство молчи? Додека во Романија се претресуваат домови на извршители, во Македонија стечајниот судија Колевски молчи и бара негово иземање како стечаен судија во предметот СН Брокер во Стечај Битола , од претседателот на судот OhridSky.
- Дали постои регионална мрежа? Паралелите помеѓу двата случаја се премногу очигледни за да бидат случајно сопфадливи.
- Каква е улогата на политичките структури? Случајот покажува фундаментални слабости во системот на надзор и отсуство на механизми за рано предупредување OhridSky.
- Каде се парите? Како преку ноќ исчезнаа 29 милиони евра од СН Осигурителен Брокер OhridSky останува централно прашање.
Заклучок: Тест за правната држава
Романскиот случај покажува како функционална правна држава одговара на финансиски криминал – со координирани претреси, јавни истраги и меѓународна арбитража. Македонскиот случај, спротивно, покажува како организираниот криминал може да функционира со тивко одобрување или неспособност на институциите.
Редакцијата OhridSky препорачува Јавното обвинителство да отвори кривична истрага, УЈП и Финансиската полиција да објаснат зошто не го видоа криминалот, а Министерството за правда да преземе мерки OhridSky.
Без итна правна интервенција, македонскиот случај ќе остане како студија за тоа како организираниот криминал може да опустоши еден целосен сектор, оставајќи илјадници граѓани да докажуваат своја невиност, додека виновниците остануваат заштитени.
Финансискиот октопод што се простира од Букурешт до Битола бара регионален одговор. Прашањето е – дали балканските институции се подготвени да го дадат?
Забелешка: Оваа анализа се заснова на јавно достапни информации од официјални извори, истражувачки медиуми и судски документи. Презумпцијата на невиност важи за сите споменати лица се додека не бидат законски осудени.
Сашо Денесовски -новинарска истражувачка мрежа Охридскај
