Древните Египќани користеле канопски тегли за складирање органи и делови од „Книгата на мртвите“ за да им помогнат на починатите да се снајдат во задгробниот живот.
Во централен Египет, археолозите сега открија една таква, исклучително богата сцена – гробишта од Новото Кралство, стари околу 3.500 години, исполнети со мумии, амајлии, статуи, канопски тегли и свиток од папирус долг 13 метри што содржи дел од „Книгата на мртвите“.
Ова е првиот комплетен папирус пронајден во областа Ал-Гураиф и „се карактеризира со многу добра состојба на зачуваност“, рече Мустафа Вазири, генерален секретар на Египетскиот Врховен совет за антиквитети, според преводот на соопштението на Министерството за туризам и антиквитети.
Иако самите гробишта, кои датираат од 1550 до 1070 година п.н.е., се значајни бидејќи содржат стотици археолошки наоди и гробници врежани во карпа, токму откривањето на оваа можна копија од „Книгата на мртвите“ привлече најголемо внимание од експертите. Бидејќи се објавени малку детали за содржината на свитокот, за кој се верува дека е долг помеѓу 13 и 15 метри, многу прашања остануваат неодговорени.
Овие текстови, кои варираат во зависност од писарот, се појавуваат на почетокот на Новото Кралство околу 1550 година п.н.е. Затоа, наоѓањето свиток од овој период, кој сè уште е во добра состојба, е исклучително ретко.
„Ако е навистина толку долг и добро зачуван, тоа е големо и фасцинантно откритие“, изјави за Live Science Лара Вајс, директорка на Музејот Roemer und Pelizaeus во Германија.
Книгата на мртвите играше клучна улога во египетската култура. Секоја копија од текстот им дава на истражувачите увид во религијата и верувањето во задгробниот живот, според Американскиот истражувачки центар во Египет.
„„Книгата на мртвите“ открива централни елементи на египетскиот систем на верување“, пишува центарот, „и како и многу теми во египтологијата, нашите теории постојано се менуваат, прошируваат и се прилагодуваат со секој нов превод на овој текст“.
И додека папирусот несомнено ќе биде предмет на голем интерес од експертите, египетското министерство објави дека ќе биде изложен во Големиот египетски музеј.
Што има во „Книгата на мртвите“?
Книгата на мртвите, еден од најпознатите текстови на антички Египет, никогаш не била книга во класична смисла, туку збирка магични формули, упатства и химни кои биле напишани на папирусни свитоци и ставени во гробници за да им помогнат на починатите да се снајдат низ задгробниот живот. Оригиналниот наслов на ова дело бил „Книгата на дневната светлина“, што попрецизно ја опишува неговата цел – да ѝ овозможи на душата да излезе во светлината по смртта и успешно да се снајде низ сите опасности од подземјето.
Содржината на Книгата на мртвите варирала од гробница до гробница, бидејќи текстовите биле прилагодени на специфичниот починат. Некои примероци биле кратки, додека други содржеле десетици поглавја и илустрации. Најпознатите каталози денес идентификуваат околу 200 различни поглавја, а ниедна верзија што е пронајдена не ги содржи сите. Сепак, она што сите го имаат заедничко е дека се наменети да ја подготват душата за средбата со боговите, да ја заштитат од демони и опасностите од подземјето и да ѝ овозможат да влезе во вечниот живот.
Еден од клучните елементи на оваа збирка е познатата сцена со мерењето на срцето. Во овој симболичен судски процес, срцето на починатиот се става на вага заедно со пердувот на божицата Маат, што ја претставува вистината и правдата. Ако срцето е „лесно“, односно ако лицето не направило гревови што ја нарушуваат хармонијата на светот, душата го продолжува своето патување кон вечниот живот. Ако не, срцето е проголтано од демонот Амит и патувањето завршува таму. Овој мотив е една од најпознатите илустрации на египетскиот поглед на моралот и универзалниот ред на боговите.
Книгата на мртвите беше многу повеќе од магичен прирачник. Во исто време, таа е и религиозен документ што открива што верувале древните Египќани за смртта, душата и задгробниот живот. Стиховите, натписите и илустрациите прикажуваат богови кои ѝ помагаат на душата, опасни духови што треба да се избегнуваат, реки и порти низ кои мора да помине починатиот и ритуали што им даваат моќ да „дишат повторно“, „одат повторно“, „гледаат повторно“ и „зборуваат повторно“ во светот на мртвите. Американскиот истражувачки центар во Египет нагласува дека секој нов превод и секое ново откритие на вакви текстови се смета за вредно бидејќи го менува разбирањето на древната религија и покажува колку развиен, сложен и поврзан бил системот на верување со секојдневниот живот.
Свитоците од папирус честопати биле богато илустрирани. Сликите прикажувале богови, заштитни амајлии, сцени од дворот на душите и симболи како што се скарабејот или лотосот. Овие слики служеле не само како уметност, туку биле и составен дел од магијата, бидејќи се верувало дека фигурите имаат вистинска моќ да ѝ помогнат на душата или да го заштити, пишува Британика.
Во современата египтологија, Книгата на мртвите се смета за клучен документ за разбирање на целата цивилизација. Нејзините текстови откриваат како Египќаните го замислувале космосот, правдата, душата, божествата и себеси.
