Американскиот претседател Доналд Трамп вчера го предупреди Хамас, пишувајќи на својата социјална мрежа Трут соушл: „Ако Хамас продолжи да убива луѓе во Газа – што не беше дел од договорот – нема да имаме друг избор освен да влеземе и да ги убиеме“.
Темната закана дојде откако Трамп претходно го минимизираше внатрешното насилство во Појасот Газа откако стапи на сила прекинот на огнот, пишува Дојче веле. Трамп во вторникот изјави дека Хамас „истребил неколку банди кои биле многу лоши. Искрено, не бев многу трогнат од тоа“, рече тој.
Тој претходно изјави дека неговата администрација му дозволила на Хамас привремено да се вооружи додека се обидува по војната да воспостави ред.
Во говорот во Израел, Трамп јасно стави до знаење: „Практично целиот регион го одобри планот за моментална демилитаризација на Газа, разоружување на Хамас и никогаш повеќе да не се доведува во прашање безбедноста на Израел“.
Меѓутоа, Трамп сега јасно стави до знаење дека неговото трпение е ограничено кога станува збор за убиствата што Хамас ги извршува врз соперничките фракции на опустошената територија. „Тие ќе се разоружаат, а ако не го сторат тоа, ние ќе ги разоружаме – и тоа ќе се случи брзо и можеби насилно“, рече Трамп.
Хамас беше и останува брутален
Хамас дејствува исклучително брутално: наводните криминалци и „предавници“ од спротивставени кланови или групи се застрелани или обесени – а некои од егзекуциите, кои понекогаш се случуваат јавно, дури се снимаат и споделуваат од Хамас на социјалните мрежи. Според различни извештаи, овие лица се обвинети од Хамас дека извршиле убиства или дека шпионирале за Израел.
Само неколку дена по завршувањето на војната во Појасот Газа, милитантниот исламистички Хамас, кој е класифициран како терористичка организација од Германија, ЕУ, САД и неколку други земји, продолжува да го демонстрира своето барање за контрола врз Газа.
Според извештајот на израелскиот весник „Хаарец“, Хамас сè уште има околу 40.000 борци. Тие се појавуваат сè почесто на улиците и плоштадите на Појасот Газа.
Таму, тие не вршат репресија само против лица обвинети за сериозни кривични дела или политички престапи. Вкупно, според израелскиот весник „Џерусалем пост“, уапсени се десетици луѓе, објавува новинарот Халед Абу Тоамех. „Се претпоставува дека многу од нив ќе бидат погубени“, вели Тоамех.
Меѓу најпознатите групи е кланот Догмуш. Ова семејство, по потекло од Турција, се населило во Појасот Газа во текот на 20. век и во еден момент контролирало два округа. Кланот е поврзан со Фатах, на чело со Махмуд Абас, и со палестинската власт. Според извештајот на арапскиот канал Ал-Џазира, членови на кланот учествувале во киднапирањето на израелскиот војник Гилад Шалит во 2006 година. Меѓутоа, Хамас и кланот Догмуш се во конфликт со години.
Освен семејството Догмуш, други кланови се вклучени во борбата за власт со Хамас. Меѓу нив е кланот Абу-Шабаб, кој потекнува од бедуинска група на југот од Појасот Газа. Хамас го обвинува за соработка со Израел, додека кланот го негира тоа. Според извештајот во „Тајмс оф Израел“, владата под водство на Бенјамин Нетанјаху наводно ја поддржала групата со оружје. Според весникот, самиот Нетанјаху ја потврдил оваа информација.
Оружјето како гаранција за опстанок на Хамас
Симон Волфганг Фукс, експерт за исламски студии на Хебрејскиот универзитет во Ерусалим, смета дека е јасна пораката дека Хамас го покажува своето присуство и испраќа вооружени сили во Газа веднаш по повлекувањето на Израел. „Хамас јасно става до знаење дека во никој случај не исчезнал од Појасот Газа. Напротив, и натаму ја бара својата улога таму.“
Според анализата на американскиот тинк-тенк Атлантски совет, сè уште има долг пат до целосна демилитаризација на Хамас. Додека постои Хамас – без разлика дали како вооружена група, политичко движење – или дури и само како идеја – постои значителен ризик дека ќе го врати своето влијание во Појасот Газа и ќе ги наметне своите интереси. Се чини дека токму тоа се случува сега.
Хамас го гледа своето вооружување како гаранција за опстанок – воено, политички и симболично, вели Симон Енгелкес, директор на канцеларијата на Фондацијата Конрад Аденауер во Рамала. „Без конкретна политичка компензација, тие веројатно нема да се согласат на таков чекор. „Безбедносните гаранции“ на Трамп, дека војната во Појасот Газа нема да продолжи поради прекинот на огнот, нема да бидат доволни во овој момент.“
Дури и кога воените структури на Хамас беа значително ослабени за време на војната, нивната мрежа и видливо присуство во Појасот Газа останаа недопрени, додаде Енгелкес. „Ова ја обезбедува нивната политичка способност да преживеат на краток и среден рок.“
Кој ќе биде одговорен за безбедноста во Појасот Газа?
Целосното разоружување на Хамас веројатно ќе биде тешко бидејќи внатрешната безбедност на Појасот Газа – до 7 октомври 2023 година, до нападот врз Израел – беше во нивни раце. Откако ја презеде контролата врз територијата во 2007 година, Хамас беше одговорен за полицијата и за внатрешната безбедност, како и за судството и правосудството.
Отворено прашање е кој ќе ги организира тие задачи во иднина. Иако Египет и Јордан објавија дека во моментов подготвуваат до 5.000 безбедносни сили за идна мисија во Појасот Газа, според визијата на арапските партнери на Трамп, силите треба да ги вклучат и полициските служби на Палестинската самоуправа.
Меѓутоа, ова би можело да стане проблем, предупредува Фукс, експерт за исламски студии. „Можно е Израел да стави вето на овие локални сили“. Владата во Ерусалим сака Палестинската самоуправа воопшто да нема никаква вмешаност во Газа. Нивната цел е да не дозволат никаква единица што има каква било врска со владата во Рамала. „Затоа, сосема е отворено како може да се постигне договор за ова прашање – и во чии раце треба да бидат соодветните безбедносни власти“.
Според волјата на САД, нивните регионални партнери и многу други земји, таа улога не треба да ја игра Хамас. Така предупреди францускиот претседател Емануел Макрон за постојаната закана од Хамас.
„Не уништувате терористичка група со илјадници борци, тунели и такво оружје преку ноќ“, рече Макрон откако го потврди прекинот на огнот во египетскиот Шарм ел Шеик. Британскиот премиер Кир Стармер рече дека неговата земја е подготвена да помогне во разоружувањето на Хамас. Германската влада е исто така јасно против континуираното политичко присуство на Хамас.
Можна опасност од Хамас – и во Европа
Сепак, вистинската битка допрва доаѓа, вели Симон Енгелкес. „Не станува збор само за оружје, туку за политичка контрола и легитимитет: кој ќе зборува во име на Газа во иднина – и со каков авторитет?“
Бидејќи целосното игнорирање на интересите на Хамас е исто така ризично, предупреди шефот на германската Федерална разузнавачка служба (БНД) Мартин Јегер за време на сослушувањето во Бундестагот. Доколку Хамас не биде вклучен во преодната администрација во Газа, туку биде принуден да излезе од Газа или да биде турнат во илегала, постои „многу реален ризик“ дека ќе дејствува надвор од Газа: „Тоа, секако, би влијаело на арапскиот свет, но секако и на Европа“.
На долг рок, се согласуваат набљудувачите, најважно ќе биде да им се овозможи на Палестинците да живеат достоинствено. Доколку ова не се постигне, насилството би можело повторно да избувне во поголеми размери, пишува во анализата Дојче веле.
