Трагедиите што ја потресоа Тузла во последните недели – случајот со сексуална злоупотреба на малолетници од дом за запоставени деца и пожарот во дом за стари лица во кој 13 лица ги загубија своите животи – го поставија прашањето: какво општество сме ние ако не можеме да ги заштитиме најранливите – децата и старите лица?
Иако четиридневниот период на жалост заврши, болката и неверицата се уште се присутни во Тузла.
„Може да се почувствува голема вознемиреност околу срцата на луѓето. Граѓаните се очајни, многу семејства ги загубија родителите, бабите и дедовците. Се поставуваат прашања – каде ќе бидеме еден ден ако ни треба нега во дом за стари лица и дали можат да се спречат вакви трагедии?“, рече новинарката Маја Николиќ во интервју за Н1.
Таа додаде дека новинарите денес очекуваат соопштение од Обвинителството на Тузланскиот кантон, бидејќи, како што вели таа, „постои голем прашалник над главите на граѓаните на Тузла – како можеше ова да се случи“.
Според неа, многу експерти тврдат дека трагедијата можела да се спречи.
„Доколку противпожарната инсталација работеше правилно и алармите беа активирани при првиот знак на чад, трагедијата ќе беше многу помала“, изјави Николиќ.
Повредените сè уште се лекуваат во болници.
„Еден пациент е на респиратор, петмина се на Клиниката за белодробни заболувања, тројца се на интерна медицина и еден е на урологија. Сите се стабилни, освен пациентот кој е на механичка вентилација. Сите сè уште се плашат поради оваа трагедија дека бројот на жртви навистина може да биде многу поголем“, рече таа.
„Новинарите не смеат да дозволат овие приказни да се емитуваат“
Николиќ нагласува дека клучната улога на медиумите и новинарите сега е да се осигурат дека овие две приказни нема да паднат во заборав.
„Не смееме да дозволиме за нив да се зборува два или три дена, а потоа да исчезнат. Ова е моментот кога мора да бидеме професионални и одговорни. Во случајот со домот за стари лица, беа изгубени 13 животи, а во случајот со злоупотребените девојки, бројот на жртви веќе се искачи на 160. Новинарите се должни да ги држат камерите и микрофоните насочени кон институциите и да бараат одговорност“, вели тој.
Како што истакнува, граѓаните на Тузла секојдневно протестираат пред кантоналната влада на Тузла, барајќи оставки и одговори.
„Од нас зависи да следиме и да не дозволиме прикривање“, додава Николиќ.
„Ова не е сексуална злоупотреба, туку педофилско злосторство“
Професорот Ведран Зубиќ не го крие своето негодување.
„Грозен сум. Ова не е случај на сексуална злоупотреба – ова е педофилски злостор. И не било кој, туку оние кои требало да ги заштитат децата: полицајци, инспектори, професори. Ова е најголемата трагедија што едно општество може да ја доживее“, рече Зубиќ.
Тој беше особено погоден од фактот дека меѓу уапсените беше и универзитетски професор.
„Тоа не е професор, тоа е морално ѓубре. Човек кој има деца и внуци, а прави такво зло – тој и нив ги обележал. За мене, таквите луѓе заслужуваат најстроги казни, за никогаш повеќе да не ја видат светлината на денот“, рече тој.
Зубиќ верува дека проблемот е многу поширок од неколку уапсени лица.
„Не се вклучени само шест или седум лица. Како е можно домот да не го знаел тоа? Како е можно сообраќаен полицаец да пушти дете кое вози луксузен автомобил, затоа што „вика некого одозгора“? Правдата и правото не се иста работа. Правдата е етичка, правото е правна категорија. Би сакал да бидам суден според правдата, а не само според законот“, вели тој.
„Време е за одговорност“
Зубиќ повикува на политичка и морална одговорност.
„Во нормални земји, министерот поднесува оставка кога ќе се случи трагедија. Кај нас – ништо. Кога ќе се случи трагедија во кантон управуван од СДА, сите други повикуваат на оставки. Кога тоа ќе се случи во Сараево, каде што се „нивните“ луѓе, тогаш сè се релативизира. Сите веднаш поднесуваат оставка!“, рече тој.
Тој потсети дека во Словенија, министрите за внатрешни работи и правда поднесоа оставки по смртта на претепан млад човек, иако не беа директно одговорни.
„Тоа е политичка одговорност. Во нашата земја, министерот не е виновен дури ни кога ќе изгори дом полн со пензионери. А ние им плаќаме да бидат одговорни за нашата безбедност“, додаде тој.
Зборувајќи за тоа како да се разговара со учениците за тешки теми како што е сексуалното насилство врз децата, Зубиќ вели дека училиштето мора да биде простор за вистината.
„Децата ќе ве прашаат. Не можете да им кажете „тоа не е тема“. Ако ги информирате и ги научите да размислуваат, го намалувате ризикот да станат жртви. Но, ако општеството не ги казнува криминалците, како можеме да ги научиме на емпатија?“, објаснува тој.
Тој додава дека младите луѓе се воспитуваат во општество кое „ја деградира етиката и го наградува криминалот“.
„Раните адолесценти немаат емпатија. Тие воопшто немаат емпатија. Значи, тие не можат да изразат емпатија. И потоа очекувате од нив да бидат емпатично емоционални суштества само затоа што им велиме да бидат емотивни, а тој отвора, не знам, која било социјална мрежа и гледа неуставна активност, една година затвор – купете. Педофил е тој актер, една година затвор – купете. Таа поставила работни места, една година затвор – купете. Која е пораката? Ако некој има 36.500 марки за да ја откупи таа година затвор, а потоа прави што сака. Па, тоа е пораката на системот“, заклучува професорот.
„Нашите пензионери чекаат да умрат“
Зубиќ се осврна и на трагедијата во Пензионерскиот дом.
„Во нормални држави, Љ.кога ќе се пензионираат – почнуваат да патуваат. Тука чекаат да умрат. Како некој да им дава пензија од милост, а не од она што го заработиле сами“, рече тој.
Тој исто така потсети дека некои од жртвите биле неподвижни и се наоѓале на шестиот кат.
„Тоа е злосторство. Таквите луѓе мора да бидат на приземје. А објаснувањето дека се „поблиску до амбулантата“ е бесмислено. Амбулантата може да се спушти, лицето на инфузија не мора да биде на шестиот кат“, вели тој.
По трагедијата, преживеаните биле сместени во празни соби на приземјето, што, според него, покажува дека можеле да бидат таму и претходно.
„Некој потпишал дека оваа зграда е безбедна. Дека некој мора да биде одговорен“, вели тој.
„Сè е кај нас – Божји дар“
Професорот ја критикува социјалната летаргија.
„Тука, кога се случува трагедија, сите велат „Божји дар“. Тоа е најлесниот начин. Кога ќе паднат камења, ќе изгори куќа или ќе умре дете – тоа не е природа, тоа е неодговорност. И потоа сме изненадени што сè ни се повторува. Не бараме одговорност, туку изговори“, рече Зубиќ.
„Патриотизмот не е навивање, туку грижа за луѓето“
Зборувајќи за национализмот и инцидентите во регионот, Зубиќ нè потсетува дека Хајдук Сплит некогаш бил симбол на антифашизмот, а денес сме сведоци на напади врз деца и спортисти.
„О, катастрофа. Знаете ли по што е познат фудбалскиот клуб Хајдук? Не сакаше да игра во фашистичка Италија. Не сакаше да игра во фашистичка Италија. Сега вие, од таков антифашистички клуб, каде што толку многу далматинци загинаа на Сутјеска, каде што една улица во Сараево се вика Далматинска поради Далматинската бригада што го ослободи Сараево во 1945 година, го правите она што го правите во Сплит. Или го правите она што го правите во Загреб. Не знам колку Срби има во Сплит, немам поим. Тие неколку стари жени и тие деца што танцуваа, дали е тоа проблемот? Дали тие луѓе се проблемот? „Значи, ако е така, биди негодник, драг брате, дојди во Белград на натпреварот на Звијежда, и тоа е тоа“, рече професорот Ведран Зубиќ.
