Зависноста од коцкање денес е тивка епидемија што ги уништува семејствата, ги менува личностите и ги поткопува темелите на вредностите на општеството. Особено загрижува фактот што младите се најранливи, додека властите и институциите речиси целосно го игнорираат овој растечки проблем. Кај младите коцкари, често слушаме дека сè започнува „за забава“. Кога ќе се премине таа граница – кога коцкањето престанува да биде забавно поминување на времето и станува сериозен проблем? Како да препознаете дека некој влегува во зависност?
Разговаравме за ова со Марко Ромиќ, специјалист за траума психологија кој ни известува од Мостар, и Расема Окиќ, директорка на Институтот за лекување на болести на зависност на Сараевскиот кантон и невропсихијатар.
Специјалистот Ромиќ изјави за Ново дан дека има многу истражувања за ова и дека поголемиот дел од нив се сведуваат на можноста да се издвојат некои особини на личноста што го фаворизираат развојот на зависноста од коцкање. На пример, импулсивност или лоша самоконтрола.
„Лицата кои немаат способност да ги контролираат своите постапки, своите емоции, полесно и побрзо ќе западнат во проблемот на зависност од коцкање. Понатаму, невротизмот, како што се некои аспекти, емоционалната нестабилност, анксиозноста, депресијата итн., исто така, можат да го фаворизираат развојот на зависност од коцкање. Понатаму, ниската самодоверба и чувството на инфериорност. Ова е она што лично го открив во некои од моите истражувања и го видов и се убедив во практичната работа. Понатаму, ниската совесност. Луѓето кои немаат доволно капацитет да се погледнат себеси, околината, местото, своето место во таа околина, важноста на постапката и така натаму, особено во однос на другите и себеси, се исто така луѓе кои полесно и побрзо ќе западнат во зависност од коцкање. Високата толеранција на ризик исто така може да биде многу погодна основа за развој на зависност од коцкање“, рече Ромиќ во Нови дан.
Сè повеќе тинејџери и студенти можеме да видиме во обложувалници и онлајн игри. Прашавме колку е загрижувачки овој феномен и кои групи се најмногу изложени на ризик.
„Навистина голем број млади луѓе, со оглед на развојната возраст во која се наоѓаат, што всушност е адолесценција, преодна возраст, не се мали, но не се ниту возрасни и зрели. Возраста на бројни искуства, нови знаења, а од друга страна желбата да се припадне на врсничката група, тие имаат свои идоли, сосема нови правила и секако бројни предизвици. Младите секогаш се целна група за некои ризични ситуации и ризични однесувања, а зависностите несомнено припаѓаат таму. И една од тие, но која е легална и легитимна Игрите на среќа се всушност игри на среќа, што значи дека се легални и за нив не се зборува како за табу. Окиќ.
Иако законски лицата под 18 години не треба да влегуваат во обложувалници и треба да бидат предмет на проверки на возраста, тоа генерално не се случува, истакнува тој.
„И кога се полнолетни, тие се уште се млади и незрели за предизвици, за ризични ситуации итн. Секако, сепак, фактори на ризик освен возраста, т.е. младост од некои 15, 16 и до 25 години. Тие обично се средношколци, невработени или вработени. Апсолутното мнозинство од 99-98% се мажи. Потоа, структури на личноста – ова се луѓе со пониска самодисциплина. Скромни одговорности. Оскудна способност за размислување. Импулсивни, самољубиви. И често започнува со „Јас играм само мар, два, пет“.
Таа истакна дека ставот на општеството кон тоа е исто така важен, но пред сè на семејството.
„Ако станува збор за зависно семејство, ако игрите на среќа се греб карти, банален пример, каде што родителите носат, и заедно со децата, можеби ќе добијат нешто за гребот. Каква слика и сцена всушност оставаат, односно каков став ќе заземе детето. Значи, станува збор за маса фактори на ризик, каде се нивните мотивации, какви се нивните животни цели и амбиции и какви се нивните ставови за коцкањето, и воопшто за зависностите и зависничкото однесување“, рече таа.
Зависноста од коцкање обично започнува како забава. Но, кога се преминува таа граница?
„Поголемиот дел од нив почнуваат да се коцкаат од чиста љубопитност, за забава. Гледаат дека многу луѓе околу нив се коцкаат, мислат дека коцкањето е нешто што можат да го контролираат, дека е само забава, дека не можат да направат многу штета и дека секако можат да престанат кога сакаат. Сепак, некои од нив, со текот на времето, ја преминуваат границата до која коцкањето било забавно и полека влегуваат во зависно однесување и патологија. Ова е всушност моментот кога почнуваат да ги занемаруваат своите обврски, па да речеме дека од денес огромен број млади луѓе, тинејџери можам да кажам дека, средношколци, некои се веќе на крајот од основното училиште, „и многумина во раните одделенија од средно училиште, кога почнуваат да ги занемаруваат своите обврски во училиште, во семејството, каде што се вклучени во воннаставни или спортски активности, кога почнуваат да крадат малку од сопствената мајка или татко или пријателите околу нив и особено кога почнуваат да прават некакви бизнис планови за тоа што ќе прават со парите што ќе ги добијат, кои обично ретко ги добиваат. Тоа е границата кога влегуваат во патологија и кога коцкањето повеќе не е забавно, туку нешто што станува сериозен проблем“, предупредува тој.
