По повод Светскиот ден за превенција од самоубиства, во емисијата „Нови дан“ разговаравме со психолозите Алма Махмутовиќ Катица и Марко Ромиќ за тоа колку добро знаеме како да ги препознаеме луѓето кои се во криза и како можеме да им ја пружиме вистинската поддршка.
Психологот Алма Махмутовиќ Катица нагласува дека за оваа тема треба отворено да се дискутира, и локално и глобално. Според податоците, повеќе од 700.000 луѓе годишно извршуваат самоубиство во светот. Таа нагласува дека е клучно да се разберат индивидуалните фактори кои можат да доведат до самоубиствени намери:
Генетски предиспозиции
Психолошки нарушувања и хронични болести
Губење на работата и економска несигурност
Социјална изолација и чувство на осаменост
Недостаток на поддршка и емпатија
Воена траума и последици од природни катастрофи
Социјални и системски фактори
„Многу е важно да станеме свесни за сите овие концепти и да работиме на подигнување на свеста за да можеме да реагираме навремено“, вели Катица.
Сигнали што не смееме да ги игнорираме
Психологот Марко Ромиќ предупредува дека често сме изненадени кога ќе чуеме дека некој од нашата околина извршил самоубиство, бидејќи лицето очигледно не покажало знаци на криза. Сепак, како што вели тој, сигналите се тука, само треба да научиме да ги препознаваме:
Ненадејна и невообичаена промена на расположението
Ризични однесувања како што се пребрзо возење или изложеност на опасности
Зголемена употреба на дроги или алкохол
Ритуално збогување со пријателите и семејството
Изразена депресија и чувство на бесмисленост
Говор како „Не ми е гајле за никого и ништо“
„Ако ги следиме луѓето со кои живееме доволно внимателно, можеме да ги забележиме овие промени. Треба да ги отвориме очите и да обезбедиме поддршка на време“, нагласува Ромиќ.
Улогата на семејството и околината
Катица ја нагласува важноста на био-психо-социјалниот модел во разбирањето на индивидуалното однесување. Според овој пристап, семејството игра клучна улога:
Генетиката и наследените особини ја обликуваат основата на однесувањето
Социјалниот модел на околината влијае врз развојот на поединецот
Психосоцијалните фактори одредуваат како лицето ја практикува саморегулацијата
„Ако не се задоволени примарните емоционални потреби, во зрелоста лицето може да покаже непожелно однесување и да бара начини да ги компензира овие недостатоци“, објаснува Катица.
Семејството, додава таа, треба да биде свесно и активно вклучено: да го следи развојот на своите деца, да ги препознава потенцијалните закани и да инвестира енергија во создавање емоционално здрави поединци.
Превенцијата од самоубиство започнува со разговор, препознавање знаци и брзо реагирање. Самоубиството не е само индивидуален проблем, туку е општествена одговорност што бара емпатија, поддршка и заедничко ангажирање.
