Локални избори во Северна Македонија: Циклусот на лажни ветувања

Како што се ближат локалните избори за избор на градоначалници во Северна Македонија, политичката сцена повторно се наоѓа во познатиот ритам на предизборни кампањи. Партиите мерат рејтинзи, тестираат кандидати и го “мерат умот на народот”, но прашањето што се поставува е дали овој процес навистина донесува прогрес или само претставува повторување на истите празни ветувања.

Клишето на предизборните ветувања

Стандардниот сет на ветувања:

• Изградба на локални патишта – секогаш “приоритет број еден”
• Водовод и канализација – основните инфраструктурни потреби
• Паркови и зеленило – за “подобар квалитет на живот”
• Спортски објекти – за “младите и спортот”
• Општинска администрација – “ефикасност и транспарентност”

Овие ветувања се повторуваат со децении, без оглед на тоа која партија е на власт или кој кандидат се кандидира.

Проблемот со основната логика

Што е проблематично:

1. Законски обврски се продаваат како ветувања – Одржувањето на локалната инфраструктура, обезбедувањето водовод и канализација, одржувањето на патиштата, се основни законски обврски на локалните самоуправи.
2. Граѓаните веќе плаќаат за овие услуги – Преку комуналиите, локалните данoци и други надоместоци, граѓаните веќе финансираат овие основни услуги.
3. Отсуство на визија – Наместо да се фокусираат на иновативни решенија и долгорочен развој, кандидатите се враќаат на истите основни потреби.

Зошто се повторува овој циклус?

Политички фактори:

• Ниско ниво на политичка култура – И избирачите и кандидатите се задоволуваат со површни ветувања
• Краткорочно размислување – Фокусот е на добивање гласови, не на долгорочен развој
• Отсуство на одговорност – Нема реални механизми за следење на исполнувањето на ветувањата

Општествени фактори:

• Ниски очекувања на граѓаните – По години на разочарувања, граѓаните се задоволуваат со минимум
• Недостиг на граѓанско организирање – Слаба граѓанска контрола врз локалните власти
• Економски притисок – Граѓаните се фокусираат на преживување, не на квалитет на локални услуги

Што недостига во 21 век?

Модерни предизвици што се игнорираат:

• Дигитализација на услугите – Е-управа, онлајн платформи, дигитални услуги
• Еколошки иницијативи – Зелена енергија, рециклирање, намалување на загадувањето
• Економски развој – Привлекување инвестиции, поддршка на локални претприемачи
• Социјални иновации – Програми за стари лица, млади, маргинализирани групи,лица со телесен инвалидитет
• Културен и туристички развој – Искористување на локалниот потенцијал

Предлози за промена

За кандидатите:

1. Презентирање на конкретни планови наместо општи ветувања
2. Јавно известување за тековните проекти и буџетски трошоци
3. Иновативни решенија за локалните предизвици
4. Вклучување на граѓаните во планирањето и одлучувањето

За граѓаните:

1. Поставување на повисоки стандарди кон кандидатите
2. Активно следење на работата на избраните претставници
3. Граѓанско организирање за контрола и притисок
4. Информираност за правата и обврските на локалните власти

Историска перспектива: Од предност до заостанување

Состојбата до 1991 година

До 1991 година, Македонија имаше подобра патна и друга останата инфраструктура и од Албанија и од Бугарија. Како дел од поранешна Југославија, Македонија располагаше со релативно развиена инфраструктура, урбани центри и функционални системи кои ја ставаа во предност во споредба со соседните земји.

Драматичната промена во последните 30+ години

- Advertisement -

Тоа што е особено загрижувачко е фактот дека заостанатите Албанија и Бугарија, за само 10-15 години не само што ја престигнаа Македонија, туку направија урбани модерни средини, додека Македонија си остана само на политичките ветувања.

Примери на напредокот на соседите:

• Албанија – Модернизација на Тирана,останати градови , развој на туристичкиот сектор, инвестиции во инфраструктура
• Бугарија – Членство во ЕУ, значителни инвестиции во патна инфраструктура, модернизација на градовите

Зошто Македонија заостана?

1. Фокус на политички приказни наместо на дела – Енергијата се троши на предизборни кампањи наместо на реални проекти
2. Отсуство на долгорочна стратегија – Секоја нова власт почнува од нула
3. Корупција и неефикасност – Средствата се трошат неефикасно или завршуваат во погрешни џебови
4. Недостиг на визија – Политичарите се задоволуваат со одржување на статус кво

Заклучок: Време е за промена на наративот

Локалните избори во Северна Македонија имаат потенцијал да бидат многу повеќе од повторување на истите стари ветувања. Во 21 век, граѓаните заслужуваат кандидати кои нудат визија, иновации и реални решенија за модерните предизвици.

Наместо да се фокусираме на тоа дали ќе се изгради еден километар асфалт (што е основна обврска), време е да се прашаме како нашите општини ќе се приспособат на дигиталната ера, како ќе се борат против климатските промени и како ќе создадат можности за младите луѓе.

Прашањето не е дали кандидатите ќе ги исполнат основните обврски – тоа е минимум што се очекува. Прашањето е дали тие имаат визија за иднината на нашите заедници.

Сашо Денесовски